Je kunt in dienst van de universiteit een proefschrift schrijven en de doctorstitel verkrijgen. Dat doet 51 procent van de promovendi in Nederland, plus een kleine groep overige medewerkers met onderzoekstijd (4 procent). Daarnaast zijn er bijvoorbeeld buitenpromovendi, die hun proefschrift in hun vrije tijd of op eigen kosten schrijven. Daartoe behoort zestien procent van alle promovendi, blijkt uit nieuwe cijfers van de Universiteiten van Nederland (UNL).

Er zijn ook promovendi met externe financiering, die bijvoorbeeld van hun werkgever tijd krijgen voor een promotietraject of die met een buitenlandse beurs hiernaartoe komen. Met name in Groningen zijn er ook veel Nederlandse beurspromovendi, al houdt dat ‘experiment’ binnenkort weer op.

Verdienmodel

Dagblad NRC schrijft uitgebreid over de verschillende promovendi aan de Nederlandse universiteiten. De kop van het artikel: “Ongemak en schaamte over de opmars van gratis promovendi.” De universiteiten krijgen een bonus per promotie: 83.000 euro. De ‘gratis’ promovendi zouden hierdoor een verdienmodel zijn.

Minister Robbert Dijkgraaf staakt het experiment met Nederlandse beurspromovendi, heeft hij eerder dit jaar laten weten. Er zou te weinig draagvlak voor zijn. Maar buitenlandse beurspromovendi, bijvoorbeeld uit China, kunnen nog altijd komen.

In NRC spreekt hoogleraar stadsgeografie Rivke Jaffe (Universiteit van Amsterdam) van een tweedeling langs raciale scheidslijnen. “Promovendi uit Europa of de VS hebben bijna allemaal een arbeidscontract, terwijl promovendi uit China, Indonesië of Chili met een beurs van 1.350 euro per maand naar Nederland komen.”

De krant citeert ook de Nijmeegse rector Han van Krieken, die de promotiepremie van 83.000 euro het liefst zou zien verdwijnen. Volgens hem denken enkele andere bestuurders er ook zo over.

De cijfers

Uit de UNL-cijfers blijken grote verschillen tussen de universiteiten. Groningen heeft veel beurspromovendi, omdat die universiteit bijna als enige voluit deelnam aan het experiment met de promotiestudenten. Maar er zijn nog vijf universiteiten waar de werknemer-promovendus in de minderheid is. Zie de onderstaande grafiek.

De kleine Open Universiteit heeft relatief de meeste buitenpromoties (232 van de 304) en Wageningen de meeste promovendi met externe financiering. De Universiteit Leiden kan kennelijk van ruim duizend promovendi niet zeggen hoe ze gefinancierd worden, dat uit een totaal van 3.900 promovendi.