Universiteit Leiden

Op het Leidse schilderij van kunstenaar Rein Dool, dat in de jaren zeventig is gemaakt, staat het toenmalige College van Bestuur van de Universiteit Leiden, waaronder rector Dolf Cohen, de vader van PvdA-politicus Job Cohen. Dolf Cohen had de Tweede Wereldoorlog weten te overleven door onder te duiken. De Leidse promovenda Elina Zorina vroeg op Twitter wat ze van het schilderij moest denken. Ze vond het signaal niet helder. Zou er niet een ironische of zelfkritische aantekening naast moeten hangen, vroeg ze zich af.

De decaan van de faculteit Rechtsgeleerdheid, Joanne van der Leun, antwoordde dat er veel discussie over het schilderij was. Wat haar betreft kon het van de muur. Twee dagen later twitterde ze een foto van de verwijdering. Dat deed wat wenkbrauwen fronsen. Zo vroeg hoogleraar natuurkunde Sense Jan van der Molen of het schilderij echt "bij de eerste de beste klacht" weg moest. Hij zei het zelf altijd gezien te hebben “als een vorm van cynisme en subtiel artistiek protest tegen vergaderende sigaarrokende heren in pak”.

Na aanleiding van de verwijdering kwam al snel een stroom aan hatelijke berichten op gang over ‘woke’ en ‘buitenlanders’, met hier en daar de opmerking dat je heel voorzichtig moet zijn met het verwijderen van kunst.

Doel bereikt

Promovenda Van Hazendonk, initiatiefneemster van de actie bij Chemical Engineering, vertelt dat de schilderijen daar twee weken terug zijn vervangen door foto’s van onderzoeksopstellingen  en de visie-cartoon. Van Hazendonk: “Een stuk professioneler en mooier als je het mij vraagt. Mark de Graef, onze directeur bedrijfsvoering aan wie we destijds ook onze parodiërende schilderijen hadden aangeboden, heeft me zelfs een korte rondleiding gegeven. Die vervanging viel overigens in de context van een grotere interne update van Helix. Door het hele gebouw zijn de muren geverfd en zijn er vergelijkbare foto’s opgehangen. De voornaamste aanleiding daarvoor was de komst van een visitatiecommissie, maar ik denk dat onze actie wel geholpen heeft om ook direct de omstreden schilderijen te vervangen. Verder heb ik verrassend veel reacties gekregen. Zowel positief als negatief, maar eigenlijk vooral positief. Uiteenlopend van - overwegend maar niet uitsluitend - vrouwelijke studenten en medewerkers die ik al jaren niet gesproken had en die hun steun betuigden, tot iemand hoger in de boom die zei door onze actie van gedachten veranderd te zijn. Er is in elk geval veel over gesproken, op een respectvolle manier, dus wat mij betreft hebben we ons doel bereikt.”

Inhoudelijke discussie

In Leiden is het gewraakte schilderij van Dool inmiddels weer teruggehangen. “We zien de actie als een startpunt voor een inhoudelijke discussie, maar we maken nu even pas op de plaats”, zegt collegevoorzitter Annetje Ottow in de verklaring. “Niet iedereen voelt zich door dit beeldbepalende werk gerepresenteerd”, meent Ottow. “Zoals het nu hangt ontbreekt de context ook.”

Een divers samengestelde commissie moet nu gaan bedenken “wat de beste aanpak is om het werk beter tot zijn recht te laten komen”. In die commissie wil Ottow graag een universiteitshistoricus, een alumnus, kunsthistorici, andere deskundigen en studenten.