Wat maakt IAM zo’n uitstekende master? Vlasiou: “In Europa hebben we het voordeel van het Erasmusprogramma, wat maakt dat we heel internationaal zijn. En binnen Nederland werken alle wiskundemasters samen, zodat we een heel breed scala van vakken kunnen aanbieden. Maar wat de Eindhovense master IAM uniek maakt, is dat de samenwerking met bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties volledig geïntegreerd is in het onderwijs. Studenten lossen vanaf het begin échte problemen op, en doen de technische vaardigheden, soft skills en contacten op die ze in hun loopbaan nodig hebben.”

Robotstofzuiger

De term besliskunde stamt uit het Engeland van de Tweede Wereldoorlog, vertelt Vlasiou. “Het was zaak om met beperkte verdedigingsmiddelen en met gebrekkige kennis van de plannen van de nazi’s het land zo goed mogelijk te verdedigen tegen bombardementen.” Wiskundigen stelden vast wat de optimale inzet van middelen was – en konden de bewijzen daarvoor leveren.

In het naoorlogse Westen werd de kennis toegepast in de industrie om bijvoorbeeld de bevoorrading te optimaliseren. En vervolgens kwam het internet. “En nu is het overal”, benadrukken Gerstmann en Vlasiou. Ze sommen voorbeelden op: de route van de robotstofzuiger, het maken van een complex lesrooster, de planning van pakketbezorging – UPS is niet voor niets initiatiefnemer en sponsor van de prijs –, het instellen van stoplichten en de logistiek op luchthavens.

“Kortom: élke organisatie heeft een wiskundig probleem waar wij ze mee kunnen helpen”, zegt Vlasiou. Ze ziet het als haar missie om organisaties zich ervan bewust te maken dat wiskunde de oplossingen heeft voor complexe problemen. En ook om de volgende generatie te vertellen hoe toegepast wiskunde kan zijn. “Als ik scholieren vraag wat je met wiskunde kunt worden, komen ze niet verder dan leraar of bankmedewerker.” Gerstmann knikt. “We noemen het ‘het belangrijkste onzichtbare beroep’ – besliskunde is overal, maar mensen zien het niet.”

Overigens liggen de wortels van het vakgebied voor een belangrijk deel in Eindhoven, met pioniers als Edsger Dijkstra en Jacques Benders. “Dijkstra gebruik je vrijwel dagelijks”, zegt Vlasiou stellig. “Zijn algoritmes maken het bijvoorbeeld mogelijk dat Google Maps binnen drie seconden de optimale route kan berekenen van Eindhoven naar een willekeurige stad in, zeg, Polen.”

Levens redden

INFORMS ziet het als haar taak om besliskunde niet alleen in te zetten voor economische problemen, maar ook voor maatschappelijke vraagstukken, waarin schaarste vaak een rol speelt: hoe verdeel je coronavaccins optimaal over de bevolking? Klamboes in malariagebieden? Donornieren onder patiënten op een wachtlijst? “Use math for good”, noemt Gerstmann het: “Wiskunde kan niet alleen geld besparen, maar ook grote vraagstukken oplossen en levens redden.”

Kunnen we dan zeggen dat besliskunde een objectieve oplossing biedt voor ethische vraagstukken? Het blijft mensenwerk, benadrukt Gerstmann: “Het kan gebeuren dat een onderzoeker onbewust een bias toevoegt aan een algoritme.” De ethische kant van vraagstukken maakt het extra belangrijk dat wiskundigen de bewijzen van hun oplossing kunnen uitleggen, vult Vlasiou aan. “En ethiek is een van de belangrijke soft skills waar de master IAM op inzet.” “Maar we moeten alert blijven en daarom is het belangrijk dat we een community vormen en elkaar scherp houden. We zijn blij dat de TU/e nu ook deel uitmaakt van die familie”, besluit Gerstmann.

Van links naar rechts op de hoofdfoto: Radhika Kulkarni (President van INFORMS), Ranganath Nuggehalli (Principal Scientist bij UPS), Maria Vlasiou, Anke Simons en Elena Gerstmann