Een ondoordachte en impulsieve daad van een student in de ochtend van dinsdag 19 april net voor aanvang van het tentamen voor het basisvak Data Analytics for Engineers. Terwijl de surveillant zeventien minuten voor de start van het tentamen, om negen uur 's morgens, even de tentamenruimte verlaat om extra aantekenpapier te halen, grist hij een exemplaar van de onbeheerde stapel opgaven. Hij neemt het mee naar achter in de ruimte, fotografeert de 35 meerkeuzevragen, frommelt het formulier in een prullenbak en stuurt de foto’s rond in zijn WhatsApp-groep, waar 112 participanten in zitten.

Zes minuten later stuurt een van hen het weer rond in een andere groep, waardoor nog eens 257 personen het kunnen bekijken. Aangezien studenten tot kwart over negen de ruimte nog mogen betreden, zijn er de nodige minuten waarin veel deelnemers de vragen mogelijk konden inzien en/of bespreken. Voor de tweede groep tentamengangers, die er van elf uur tot half een de tijd voor heeft om het te maken, is de kans nog groter dat ze de opgaven hebben kunnen bekijken. Ook al zijn voor hen de vragen natuurlijk anders, toch geeft het kunnen inzien van de vragen van de eerste groep hen een goede indruk van wat ze kunnen verwachten.

Klokkenluider

De dag na het tentamen maakt een klokkenluider melding van het lek. “Dat was voor ons het startsein om er direct een commissie op te zetten die moest gaan onderzoeken wat er was gebeurd en welke consequenties hieraan verbonden moesten worden”, vertelt hoogleraar Mark de Berg, voorzitter van de commissie die de kwestie de afgelopen weken onderzocht. Omdat het een faculteitsoverstijgend vak is maken voorzitters van diverse examencommissies deel uit van die commissie.

De Berg: “Er is direct een noodvergadering belegd om het over dit voorval en de aanpak ervan te hebben. Onze commissie heeft uiteindelijk moeten adviseren om het tentamen nietig te verklaren, hoe vervelend dat voor iedereen ook is. Dat advies is overgenomen door de examencommissie van Computer Science and Engineering, de opleiding die verantwoordelijk is voor het vak. We hebben er ook nog een externe jurist bij betrokken die goed bekend is met onderwijsrecht.”

Onbeheersbaar

De Berg vertelt dat al snel duidelijk werd dat er geen selectie gemaakt kon worden van één bepaalde groep studenten die zich schuldig had gemaakt aan het misbruiken van de gelekte vragen. “We hebben wel zicht op welke WhatsApp-groepen zijn gebruikt voor die eerste grootschalige verspreiding, maar je weet natuurlijk niet wat er vervolgens nog is gebeurd. Hebben studenten die niet in die groepen zaten er vooraf nog over gesproken met mensen die er wel in zaten, wie hebben het vervolgens nog aan anderen gestuurd? Met alle sociale-mediakanalen die er nu zijn is dat onbeheersbaar en niet meer te achterhalen. Dus was ons advies dat dan de hele groep studenten het tentamen over zou moeten doen.”

Dean Ines Lopez Arteaga zegt dat er bij de ontdekking van het lek in eerste instantie een schrikreactie was. “Je wilt niet dat dit gebeurt, maar toen het toch zo bleek te zijn was het goed om te zien dat we hier als universiteit adequaat mee zijn omgegaan en er goed op hebben gereageerd. Ook is er goed over gecommuniceerd. Er was wel wat onbegrip waarom het drie weken moest duren voordat we er een beslissing over konden nemen. Dat heeft alles te maken met de zorgvuldigheid waarmee we deze kwestie moesten behandelen. Je moet achterhalen wat er gebeurd is, hoeveel mensen erbij betrokken zijn, je voert gesprekken met de diverse betrokkenen en er is veel overleg met de examencommissies. Ik kan verzekeren dat daar heel wat overuren in zijn gaan zitten.”

Procedure

Volgens Lopez Arteaga gaat zeker gekeken worden naar de procedures die nu gelden voor het afnemen van tentamens. “Blijkbaar hebben die tot 19 april goed gewerkt, want aan onze universiteit moet nu pas voor de eerste keer een tentamen nietig worden verklaard. Maar het is goed om alle procedures weer eens tegen het licht te houden en ook weer te kijken naar de training van onze surveillanten. Wat is daar mogelijk nog te verbeteren? De voorbereidingen daarvoor starten volgende week al. Want een herhaling van wat in april plaatsvond willen we natuurlijk nooit meer meemaken.”

Met de beide studenten die als daders zijn aangemerkt van het lekken, is uitgebreid gesproken om de feiten boven tafel te krijgen, zegt De Berg. “De impact van hun impulsieve daad is natuurlijk enorm, ook voor de studenten zelf. We hebben de studenten erop gewezen dat ze altijd bij de studieadviseur of studentdecaan aan kunnen kloppen, als ze daar behoefte aan hebben.” De Berg weet niet wat uiteindelijk de sancties gaan worden die aan hen beiden zullen worden opgelegd. Die beslissing moet de examencommissie van de faculteit van beide studenten nemen.

BSA-norm

Zowel De Berg als Lopez Arteaga zijn blij dat het College van Bestuur het onderzoek van de commissie onafhankelijk heeft laten verlopen en heeft ingestemd met hun advies om de BSA-norm te verlagen. “Daar hebben we natuurlijk ook rekening mee te houden”, vertelt De Berg, “want het missen van vijf studiepunten door deze kwestie mag geen beletsel vormen voor een eerstejaars student om het komend collegejaar door te kunnen stromen naar het tweede jaar. Dus mochten studenten straks dit vak toch niet meteen gehaald hebben, maar hebben ze toch 35 studiepunten gehaald, dan kunnen ze door.”