Het Expertise Centrum Dementia & Technology, dat een half jaar geleden werd opgericht en waar ook deze ontwerpwedstrijd binnen valt, heeft een nieuwe benadering neergezet van technologisch design: warme technologie. Daarbij staat de persoon centraal en niet zozeer het compenseren voor wat ze niet meer kunnen door hun dementie.

“Warme technologie is een relatief nieuwe term”, vertelt hoogleraar Wijnand IJsselsteijn. “Een jaar geleden waren onze eerste publicaties hierover, onder andere in het Tijdschrift voor Positieve Psychologie. Maar de term krijgt nu ook tractie buiten onze eigen onderzoeksomgeving. Zorginstellingen, andere wetenschappers en bedrijven zijn er ondertussen bij betrokken. Ook ZonMW en Alzheimer Nederland hebben het opgepikt. Het raakt ook aan een herkenbaar probleem: technologie is vaak te complex en niet goed afgestemd op wat een eindgebruiker echt nodig heeft.”

Andere antwoorden

Mensen met dementie willen niet alleen maar dingen vervangen die ze niet meer kunnen, aldus IJsselsteijn. “Ze willen ook vooruit, willen nog nieuwe dingen leren en doen. Heel veel tools voor mensen met dementie gaan over herinneringen ophalen. Maar als je henzelf vraagt waar ze behoefte aan hebben, krijg je andere antwoorden dan als je de mensen die om hen heen staan ernaar vraagt, zoals mantelzorgers, zorgprofessionals en familie. Dementie is vervelend maar het definieert je niet. Mensen met dementie kunnen nog van alles betekenen en willen dat ook. Met warme technologie willen we hen helpen die wensen en doelen te verwezenlijken.”

Met het organiseren van de wedstrijd vraagt IJsselsteijn studenten om met ideeën te komen die aansluiten bij die warme technologie-gedachte. Die mogen gaan over de ethische en mensgerichte uitdagingen van opkomende technologieën, zoals kunstmatige intelligentie (AI), sociaal ondersteunende robots (SARs) of virtual reality (VR). Maar de studenten hebben veel vrijheid om met hun eigen ideeën te komen - liefst gebaseerd op echte behoeftes van mensen met dementie. Ideeën kunnen worden aangeleverd in vele vormen, zoals bijvoorbeeld een mock-up, functioneel prototype, design probe, video, of gewoon een conceptuele visie.

Minder is meer

Maar hoe onderzoek je nou of warme technologie voor dementerenden qua ervaring succesvoller is dan koude technologie? IJsselsteijn: “We hebben eerst de behoeften van die mensen onderzocht en daarop technologie gemaakt. Bijvoorbeeld het kompas (zie hoofdfoto, red.); dat is eerst getest in een uitvoering met veel technologie, en dat was te veel, te complex voor de gebruikers. De uiteindelijke versie is veel eenvoudiger, nog steeds met krachtige technologie maar nu onder de motorkap. Het is een uitdaging voor ons als technologie-ontwerpers om minder in technologische mogelijkheden en meer in menselijke behoeftes te denken. Door ontwerpers wordt vaak geredeneerd vanuit de ‘meer-is-beter-gedachte’, een veelgemaakte ontwerpfout. Consumenten denken dat ook vaak: als een apparaat meer kan, zal het wel beter zijn. Maar de praktijk wijst uit dat je maar een paar dingen gebruikt, en in een groot systeem met veel toeters en bellen, is het juist niet handig als je steeds op zoek moet naar die paar kleine dingen. De pijl op het kompas wijst gewoon altijd simpel naar huis. Het is relatief eenvoudig te interpreteren. De gebruiker volgt de pijl die hem helpt als hij onderweg even gedesoriënteerd is, iets dat mensen met dementie op een bepaald moment steeds vaker overkomt.”

Multidisciplinair

Zowel bachelor- als masterstudenten kunnen in teamverband meedoen aan de wedstrijd en mogen afkomstig zijn uit elke opleiding. “Sterker nog”, zegt IJsselsteijn, “we zien juist graag multidisciplinaire teams, want verschillende invalshoeken leveren vaak een beter idee op.” Individueel deelnemen is ook mogelijk. Voor het beste idee staat 1.000 euro klaar en daarnaast de toegang tot een goed netwerk en coaching om dat idee ook verder te ontwikkelen. De tweede en derde plaats worden beloond met respectievelijk 500 en 250 euro. Op 30 juni vindt in Eindhoven de DDAI-conferentie plaats; de eerste internationale conferentie over dementie, design en AI. Daar wordt ook de winnaar bekendgemaakt.

“Dit thema van warme technologie is sowieso voor de lange termijn”, vertelt IJsselsteijn. “Uiteindelijk willen we toe naar de vorming van een studententeam. We hebben ook nationale en internationale ambities, want Eindhoven alleen is te klein voor dit probleem. Er komen ook steeds meer mensen met dementie, dus het thema wordt alsmaar relevanter. Je kunt hiermee echt een verschil maken en dat zal zeker motiverend werken voor studenten.”

Wie mee wil doen moet voor 1 juni zijn inzending sturen naar dementia@remove-this.tue.nl. Meer informatie vind je in deze flyer. NB de data in de flyer zijn helaas verouderd, de data in dit Cursor-artikel zijn juist.