Vooral een verschil tussen een beurs voor thuis- en uitwonenden zal een grotere vraag naar studentenhuisvesting teweegbrengen, stelde Van Engelshoven in haar brief van oktober 2021. ‘Hoeveel groter de vraag zal zijn is lastig in te schatten, maar dit zal leiden tot een verdere krapte op de woningmarkt voor studenten en anderen.’

Beurs

De coalitiepartijen hebben uiteindelijk gekozen voor een nieuwe basisbeurs, oftewel een maandbedrag voor alle studenten. Die beurs gaat een miljard euro per jaar kosten. Dat past bij het scenario in deze OCW-brief van 300 euro per maand voor studenten op kamers en 108 euro voor thuiswonenden.

Maar dat scenario had vermoedelijk niet de voorkeur van Van Engelshoven en haar ambtenaren. Zij opperden dat het kabinet de aanvullende beurs kon verruimen, zodat meer studenten ervoor in aanmerking komen. 'Ouders met een middeninkomen kunnen hun kinderen niet altijd financieel ondersteunen bij een studie. Als deze kinderen een aanvullende beurs krijgen, kan dat helpen.'

'Ook kan gesteld worden dat dit doelmatiger is dan het herinvoeren van een basisbeurs, doordat de aanvullende middelen terecht komen bij de groepen studenten die er het meeste profijt van hebben', staat in de brief.

Compensatie

Verder schreef Van Engelshoven over de compensatie van studenten zonder basisbeurs, waarvoor al eerder verschillende varianten waren doorgerekend. De kosten van de varianten 'bevinden zich op de bandbreedte van 1,4 tot 11 miljard'.

Ook daar heeft de nieuwe coalitie niet naar geluisterd. Die heeft uiteindelijk een lager bedrag gekozen: een miljard euro. Het woord compensatie is inmiddels vervangen door 'tegemoetkoming'.

Instroom

Van Engelshoven benadrukte dat een nieuwe basisbeurs niet tot hogere studentenaantallen zal leiden, aangezien het verdwijnen van de basisbeurs ook niet voor een lagere instroom heeft gezorgd. 'Een herinvoering van de basisbeurs is daarmee – gelet op dit doel – niet doelmatig.'

'Het zorgt er wel voor dat studenten met een lagere schuld afstuderen', erkende ze. Maar alleen áls ze afstuderen. De basisbeurs wordt pas een gift als de student binnen tien jaar een diploma behaalt.

Overigens begint de OCW-brief met een passage over ‘beter benutten’, het idee dat de overheid 200 miljoen euro op de ov-studentenkaart zou kunnen besparen door studenten vaker buiten de spits te laten reizen. Dat is niet gelukt, schreef Van Engelshoven, een maand voordat ze het de Tweede Kamer liet weten. Deze ‘bezuiniging’ stond van meet af aan ter discussie.