Ontzettend kritisch was Willem Mulder toen bekend werd dat het faculteitsbestuur van CE&E had besloten om vijf schilderijen van Iektje Meijer, de vrouw van hoogleraar Bert Meijer, te verwijderen uit de Jan Pieter Minckelers zaal en ze te vervangen door twee foto’s en een illustratie. “Ik zie het als een schoffering van de kunstenares, maar ook van haar man, universiteitshoogleraar Bert Meijer, die enorm veel heeft betekend - en dat nog steeds doet - voor deze faculteit en voor de universiteit in zijn geheel. Want zonder zijn jarenlange onderzoekswerk, inzet, successen en status zou de TU/e aanzienlijk minder internationale zichtbaarheid hebben. We moeten dankbaar zijn dat hij heeft gekozen voor Eindhoven. Dat geldt zeker ook voor degenen die besloten hebben de schilderijen van zijn vrouw te verwijderen.”

De schilderijen hangen inmiddels op de kamers van verschillende hoogleraren, onder meer die van Luc Brunsveld, Jan van Hest, Tom de Greef en Patricia Dankers, waarvan Mulder zegt dat ook zij verbaasd zijn over de actie van het faculteitsbestuur. Mulder: “Het bestuur beweert dat alles zeer transparant is gegaan, maar dat klopt niet. Binnen de faculteit zijn de hoogleraren niet geïnformeerd en ook het College van Bestuur was niet op de hoogte.”

Beeldenstorm

Mulder vindt dat sowieso van kunst moet worden afgebleven. “Ik ken geen voorbeelden in de geschiedenis waar de kant van censuur en het verwijderen of vernielen van kunst ook de kant van compassie en vooruitgang was”, aldus de hoogleraar Precision Medicine. “Kijk naar de beeldenstorm, dat was een strijd tussen rivaliserende stromingen binnen het christendom, de Kristallnacht is een gitzwarte bladzijde uit onze geschiedenis, onder Mao werd in China de bezem gehaald door de rijke geschiedenis en cultuur van dat land. Recentelijk zagen we nog hoe extremisten van ISIS erfgoed hebben verwoest.”

Is het naast elkaar plaatsen van die historische gebeurtenissen en het verwijderen van de schilderijen niet wat al te extreem? Mulder: “De actie die eind augustus in die vergaderzaal werd geïnitieerd is volledig ingegeven door een ideologische beweging die mensen niet beoordeelt op individuele kwaliteiten maar ze beoordeelt op hun groepsidentiteit, op aangeboren kenmerken dus, en ongelijkheid toeschrijft aan de architectuur van de Westerse samenleving. Zelf heb ik dat tien jaar geleden zien ontstaan aan de Amerikaanse universiteiten, waar ik tot 2021 werkzaam was. Dat bedoel ik ook als ik het heb over het niet origineel zijn van die actie. In 2006, toen ik naar New York verhuisde, moest ik daar stevig aan de bak, wat niet erg is, en was bezig een onderzoeksgroep op te zetten, een netwerk op te bouwen, mensen samen te brengen. Opeens werd het concept meritocratie controversieel en moest daar gewerkt gaan worden volgens Diversity, Equity and Inclusion (DEI). Met diversiteit werd echter niet bedoeld het samenstellen van teams waarin mensen met diverse competenties en perspectieven elkaar aanvullen, want een team met bijvoorbeeld alleen maar Willem Muldertjes werkt echt niet. Met diversiteit werd bedoeld dat teams en organisaties moesten bestaan uit mensen met verschillende groepsidentiteiten. En daarmee reduceren we mensen tot hun groepsidentiteit en worden ze niet meer beoordeeld op hun individuele kwaliteiten. Het frappante is dat mijn team in de VS juist divers was op basis van die DEI definitie, maar dat teamleden allemaal waren geselecteerd op basis van hun individuele kwaliteiten. Ik heb slechts twee voorwaarden: ontwikkelbaar talent en inzet. Als je niet bereid bent tot dat laatste profiteer je van de offers die anderen wel bereid zijn te brengen. Voor mij waren dat serieuze offers. Want de tijd in New York was voor mij zeker geen gelukkige tijd; ik heb er bijna vijftien jaar alleen maar gewerkt en leefde die tijd gescheiden van mijn vrouw en dochters die in Eindhoven verbleven.”

Equity

Ook het begrip equity, aansturen op gelijke uitkomst, is in de optiek van Mulder een onrealistisch concept. “Dat is een naïeve gedachte, dat je bij iedereen kunt aansturen op de dezelfde uitkomst. Onze liberale samenleving is gestoeld op equality, waarbij het doel is om gelijke kansen te creëren. Het is vervolgens de verantwoordelijkheid van het individu om daar gebruik van te maken. Niet iedereen kan minister-president, rector of hoogleraar zijn.”

Het derde begrip, inclusion, staat volgens Mulder voor het uitgangspunt dat alles voor iedereen toegankelijk moet zijn, “maar het niveau van je onderwijs en onderzoek zou je nooit ondergeschikt moeten maken aan inclusion, en dat gebeurt in de praktijk wel.” Identiteitspolitiek, bekend onder de term ‘woke’, betitelt Mulder als een “pseudoreligie, met dogmatische rituelen die gekenmerkt worden door enorme outgroup hostility. Dat werkt niet op een universiteit, want hier dien je nou juist te leren omgaan met diverse perspectieven en te ontdekken dat onze wereld verre van perfect is.”

Waarheidsvinding

Voor Mulder is de universiteit een plek “waar geleerden samenkomen, diverse perspectieven bieden, waar nieuwe geleerden worden gekweekt en waar waarheidsvinding centraal staat. Niet de plek voor ideologisch activisme dat die waarheid nou juist ondermijnt. Ook geen couveuse voor de kinderen van hoogopgeleide ouders, die zelf nog bar weinig hebben gepresteerd, maar van thuis uit allerlei privileges genieten.”

Betekent dit dat degene die geen wetenschappelijke palmares kan overleggen die gelijk is aan die van Mulder voor hem geen serieuze gesprekspartner is? “Helemaal niet, ik heb een bepaalde benchmark waar ik naar streef en wil met mijn groep het niveau van mijn voormalige groep in de VS en de groepen waar ik mee samenwerkte evenaren. Binnenkort publiceren we de eerste studie van onze nieuwe groep in één van de toptijdschriften. Twee Nederlandse promovendi hebben in samenwerking met een groot team aan de studie gewerkt. Zij gaan hier de vruchten van plukken en daar ben ik enorm trots op. Mijn nieuwe onderzoeksgroep bestaat uit een team op de TU/e en een team aan het Radboudumc. Daarnaast ben ik ook de oprichter van twee biotech-bedrijven. Ja, dat vergt discipline, wat niet per se altijd leuk is, maar daardoor kunnen we veel kansen creëren voor jonge mensen. We hebben het hier dus niet over een generatiestrijd, zoals het bestuur het nu afschildert, maar over kritiek op een inconsistente ideologie. De rel van eind augustus is in mijn optiek gefabriceerd, ik ken verder niemand die aanstoot aan de schilderijen nam, het komt allemaal erg geforceerd over.”

Short-cut

De belangrijkste drijfveer van degenen die de schilderijenactie hebben opgezet, is in zijn ogen “het creëren van aandacht voor zichzelf voor een short-cut naar prestige en succes. Er is steeds meer activisme waarbij de enige begunstigde van dat activisme de activist zelf is, vaak ten koste van de groep waarvoor de activist claimt te strijden. Dat is een aantrekkelijk businessmodel geworden in de bestuurslagen van academisch Nederland. Binnen de groep die hiermee bezig is zie je ook dat ze met het opzetten van dit soort acties voortdurend naar elkaar aan het seinen zijn en niet oprecht geïnteresseerd zijn in een dialoog.”

Mulder hoopt dat ze serieus de dialoog met hem willen aangaan. “Ze denken vaak dat ze niets meer te leren hebben, maar dat hebben ze juist wel en dat geldt net zo goed voor mij. Want mentorschap is zo belangrijk in onze wereld. Dat heeft bij mij enorm goed gewerkt, als student, promovendus en tijdens mijn periode in de VS; kijk hoe een succesvol wetenschapper zijn of haar onderzoek benadert, leer ervan en ontwikkel met die kennis een eigen manier van werken. Bert Meijer, waar ik overigens nooit onder gewerkt heb, is zo iemand, die veel van zijn studenten, promovendi en postdocs heeft geholpen bij de verdere ontwikkeling van hun loopbaan. Ik doe dat ook met mijn trainees, dat is het allerbelangrijkste aspect van onze mooie baan als hoogleraar.”

“We leven momenteel in een ontzettend chaotische wereld. De huidige generatie studenten en promovendi zijn de mensen die de problemen van de toekomst moeten oplossen, daar moeten wij ze de middelen voor meegeven, intellectueel en technologisch, maar we moeten ze ook weerbaar en vindingrijk maken. Kunst is daarvoor een mooi hulpmiddel.”