Hamer stopt vandaag als informateur en biedt haar eindverslag aan. Daarin staat op hoofdlijnen waar de VVD en D66 het over eens zijn geworden. Het zijn de plannen waarover GroenLinks en PvdA wel wilden doorpraten – maar die doen nu niet meer mee.

Meer geld

De twee liberale regeringspartijen willen de publieke én private investeringen in onderzoek en innovatie verhogen. Daarbij kiezen ze voor een focus op drie grote transities: klimaat & energie, digitalisering & sleuteltechnologieën en de circulaire economie.

Het plan is “ruim baan te geven” aan onderzoek. Aan “perverse prikkels” moet een einde komen door meer vaste en minder flexibele financiering. De bedoeling daarvan is dat de werkdruk in het mbo, hoger onderwijs en de wetenschap aangepakt kan worden en dat kwaliteit boven kwantiteit kan gaan.

Flexibel onderwijs

Een andere ambitie is om in 2030 “elk talent tot zijn recht te laten komen”. Studenten moeten de vrijheid voelen om hun studie “zélf ambitieus in te vullen”. Dat kan zijn in de vorm van een buitenlandstage, een onderneming beginnen of door een studie met een baan of zorgtaken te combineren.

Het onderwijs moet makkelijker ‘flexibel’ te volgen zijn. En in het buitenland studeren is als het aan de partijen ligt straks voor iedereen die dat wil mogelijk. (Overigens is er al meeneembare studiefinanciering en een collegegeldkrediet.)

Tweede studie

Aan de kosten voor een tweede studie willen de partijen een bovengrens stellen, want: “Je eerste kans hoeft niet de laatste te zijn.” Of die bovengrens lager ligt dan nu, is nog niet duidelijk. Het tarief voor een tweede studie werd eerder ook al ingeperkt.

Studies die opleiden voor werk in sectoren met een tekort, willen VVD en D66 eveneens aantrekkelijker maken. Er staat niet bij hoe, maar te denken valt aan lager collegegeld. Dat gebeurt nu al in het tweede jaar van lerarenopleidingen.

Leenstelsel

De terugkeer van de basisbeurs wordt niet genoemd in het stuk. Dat leidt tot teleurstelling bij het Interstedelijk Studenten Overleg. Voorzitter Lisanne de Roos noemt het “ontluisterend” dat dit nog niet in de formatiegesprekken is meegenomen.

Hoe nu verder?

Hamer adviseert nu een minderheidskabinet te vormen. Daar heeft VVD-leider Mark Rutte wel enige ervaring mee. Zijn tweede kabinet (VVD-PvdA) had immers geen meerderheid in de Eerste Kamer, dus toen moesten bewindslieden ook steeds weer steun zoeken bij de oppositie.

Het is spannend wat de komst van een minderheidskabinet gaat betekenen voor het hoger onderwijs, en dan met name voor de terugkeer van de basisbeurs. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil de studiefinanciering aanpakken, maar hoe? D66 wil voor studenten iets via de belastingen regelen, terwijl de VVD als enige nog pal achter het leenstelsel staat.