De Spinozapremies staan bekend als de ‘Nederlandse Nobelprijzen’. Ze gaan dit jaar naar hoogleraren Marc Koper (Leiden), José van Dijck (Utrecht), Lieven Vandersypen (Delft) en Maria Yazdanbakhsh (Leiden), meldt onderzoeksfinancier NWO.

Spinozapremies

Koper houdt zich bezig met elektrochemie, oftewel de kunst om met behulp van elektriciteit allerlei grondstoffen te maken, zodat producten uiteindelijk met minder vervuiling tot stand komen.

Vandersypen werkt aan de ontwikkeling van kwantumcomputers, die voor hun chips gebruik maken van vreemde natuurkundige eigenschappen van de allerkleinste deeltjes. Deze computers kunnen in theorie enorme rekensnelheden halen.

Yazdanbakhsh buigt zich over de vraag hoe parasieten het immuunsysteem bespelen of omzeilen. Dankzij haar onderzoek ontstaan er nieuwe inzichten in het immuunsysteem en kunnen er ook nieuwe vaccins worden ontwikkeld tegen parasitaire infecties.

De enige die niet uit de harde wetenschappen komt, is Van Dijck. Zij is een van de grondleggers van het vakgebied mediastudies en bestudeert onder meer de invloed en ethiek van digitale platforms. Van 2015 tot 2018 was ze president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

De winnaars mogen 2,5 miljoen euro naar eigen inzicht aan onderzoek besteden. Inmiddels zijn er 101 laureaten van de Spinozapremies, die sinds 1995 bestaan. Leiden kreeg er verreweg de meeste.

Stevinpremies

De Stevinpremies van eveneens 2,5 miljoen euro zijn in 2018 in het leven geroepen om de maatschappelijke impact van wetenschap te waarderen. De winnaars van dit jaar zijn Bart Jacobs (Nijmegen) en Judi Mesman (Leiden).

Jacobs weet alles van cyberveiligheid en vraagt aandacht voor zaken “die je soms liever niet zou willen horen, maar wel moet weten”, schrijft NWO. Hij toonde kwetsbaarheden aan in onder meer de ov-chipkaart, bankkaarten en stemcomputers.

Mesman bestudeert onder meer de ontwikkeling van stereotypen, vooroordelen en discriminatie rondom gender, seksualiteit en etniciteit. Ze kijkt bijvoorbeeld naar de rol van ouders, scholen, media en de overheid.

Vernoemd naar…

Benedictus de Spinoza (1632-1677) was een van de grondleggers van de Verlichting. Hij was omstreden vanwege zijn religiekritiek en vermeende atheïsme. Ook pleitte hij voor de vrijheid van meningsuiting.

Simon Stevin (1548-1620) was wiskundige, natuurkundige en ingenieur. Hij is onder meer bekend vanwege zijn zeilwagen, een soort zeilboot die over het strand kon rijden. Ook verrijkte hij het Nederlands met woorden als wiskunde, wijsbegeerte, evenaar en middellijn.