Om zich staande te houden in de Nederlandse wetenschap kunnen onderzoekers bijna niet om NWO heen. Ze moeten linksom of rechtsom geld binnenhalen, anders komt hun carrière in het gedrang.

Dat leidt tot een stormloop op de beurzen van NWO, met veel verspilling van krachten tot gevolg. Het kost immers tijd en moeite om een aanvraag te doen – en te beoordelen – en veruit de meeste onderzoekers vissen achter het net.

Universiteiten zouden zelf aan ‘voorselectie’ gaan doen, maar daar is niets van terechtgekomen, meldt Resource, het universiteitsblad van Wageningen. NWO bevestigt het bericht.

Veni, Vidi, Vici

Vooral het Talentprogramma (met onder meer de prestigieuze Veni-, Vidi en Vici-beurzen) kampt met een grote hoeveelheid indieners. In 2017 vroegen 2.335 onderzoekers een talentsubsidie aan, van wie slechts 403 hem kregen: 17,3 procent. In 2020 waren er ruim driehonderd extra aanvragen (2.668) en zeventig extra toekenningen, zodat het succespercentage op 17,7 uitkwam.

In 2017 had NWO hulp gevraagd aan de universiteiten om de toeloop te beperken. Die moesten een voorselectie maken, zodat kansloze plannen niet meer op het bureau van NWO zouden belanden. Maar het verschil is nog niet noemenswaardig.

Drastische plannen zoals loting tussen geschikte onderzoekers schoof NWO destijds terzijde, net als nieuwe systemen om wetenschappers het onderzoeksgeld zelf te laten verdelen, zonder tussenkomst van allerlei beoordelingscommissies en deskundigen.

Schorsen

Nadien zijn nog meer plannen bedacht, bijvoorbeeld om zwakke aanvragers te schorsen: die mogen dan een of twee jaar geen aanvraag indienen. Ook zouden universiteiten met quota kunnen werken: een maximaal aantal aanvragen. Dat gebeurt bij sommige subsidies al.

Volgens NWO is geldgebrek in de wetenschap een van de grote oorzaken van de aanvraagdruk. Onderzoekers zouden daardoor te sterk afhankelijk blijven van NWO-subsidies. Universiteiten vinden dat ze jaarlijks 1,1 miljard euro extra moeten krijgen.

Praten

Toch gaat NWO de komende maanden met elke universiteit praten over het aantal aanvragen en honoreringen. De hoop is dat de universiteiten dan meer doordrongen raken van de rol die zij zelf spelen in het probleem. Cijfers per universiteit wil NWO pas daarna bekendmaken.