De gastdocent verheugt zich op discussies met een zo divers mogelijk gezelschap. AiR@TU/e bestaat uit zes masterclasses, drie openbare evenementen en een weekendexcursie (als de coronacrisis het toelaat). Tijdens de masterclasses hoopt de schrijver tot de kern van meritocratie te komen. “Wat is gelijkwaardigheid waard? Diversiteit lijkt aan de TU/e een grote rol te spelen. Ik denk aan het programma waarmee ze het aandeel vrouwelijke wetenschappers wil verhogen (het Irène Curie Fellowship-programma, red.). Toen ik daarvan hoorde in de landelijke media vond ik het moedig, maar ook ingewikkeld. Wil ik een persoon zijn die is aangenomen op basis van positieve discriminatie? En waarom kiezen voor meer vrouwen? Zou je ook kunnen kiezen voor twintig procent wetenschappers in een rolstoel? Welke groepen wil je vertegenwoordigd zien?”

Er is nog wel meer ingewikkeld aan de TU/e.

Cursor: “In de cultuur van de TU/e zie ik veel studententeams, wordt competitie vormgegeven in contests en is er waardering voor start-ups. Past je thema daarbij?”

Grunberg: “We kunnen ons gaan afvragen of wetenschappers in een race zitten. Willen we daar over nadenken? Dat er veel tijd gaat zitten in het aanvragen van subsidies om onderzoek te kunnen doen, wat betekent dat?”

Cursor: “De TU/e probeert Artificial Intelligence op de kaart te zetten. Naast én in een eigen instituut op dit gebied, is er aandacht voor de ethische kanten. Deze maand bijvoorbeeld is er een debat over robotseks. Passen robots ook in een meritocratie?”

Grunberg: “Ja, dat sluit aan bij mijn vraag wat je kunt reguleren. Hoe ver mag een robot gaan? Lukt het om grenzen te stellen? Mag je het verbieden? Op grond waarvan dan? Komt er een nieuwe tweedeling in plaats van arm-rijk; wie wel beschikking heeft over AI en wie niet? Overigens denk ik dat seksrobots verbieden net zo’n heilloze onderneming is als prostitutie verbieden.”

Bergwandeling

Alsmaar verder vragen, het kenmerkt Grunberg deze middag. De eerste AiR@TU/e was Spinvis en deze Erik de Jong nam zijn studenten mee op expeditie naar CERN. Grunberg wil graag een wandeling in Zwitserland maken met de groep. “Al lopend komen mooie ideeën op. Ik wil naar Sils-Maria, een bergdorp waar Nietzsche een gedeelte van zijn oeuvre heeft geschreven, waaronder Die fröhliche Wissenschaft. Ik wil Nietzsches ‘Over de genealogie van de moraal’, met de studenten gaan bespreken. Ik vermoed dat de TU/e-studenten dit niet automatisch hebben gelezen. Bepaalde morele aannames worden als vanzelfsprekend beschouwd, ik wil graag laten zien dat die niet vanzelfsprekend zijn en dat alles afhangt van context.”

Op de vraag wat Grunberg zelf onder gelijkwaardigheid verstaat komt een helder antwoord – meteen gevolgd door follow-up-vragen. “Er is gelijkwaardigheid als iedereen zich gerespecteerd en serieus genomen voelt. Is gelijkheid voor de wet in de praktijk dezelfde als op schrift? Zie de toeslagenaffaire. Wie heeft het lef, de energie en het vertrouwen om de staat aan te klagen? Ik wil met de studenten ook de Nederlandse grondwet gaan lezen.”

Bij de slotpresentatie, voor publiek, wordt het product van de 25 studenten in wat voor vorm dan ook (machine, tekst, video, kunstwerk, podcast, et cetera) getoond en zal Arnon Grunberg zeker een lezing houden. “Ik geef mijn visie op het geheel en ga vertellen wat ik zelf heb geleerd. Want ongetwijfeld gebeurt dat. Er is altijd een wisselwerking tussen student/leerling en docent, zelfs op het niveau van een kleuterschool. Anders gaat er iets niet goed met de kennisoverdracht. Dan kun je net zo goed een onlinelesje afdraaien. Dit project is wel wat specialer.”