De tweede lockdown duurt voor het hoger onderwijs wel erg lang. Het kabinet hoopt dat studenten vanaf eind april weer vaker fysiek onderwijs kunnen krijgen. Er lopen allerlei pilots om te kijken hoe dat veilig kan.

Maar komt er straks een verplichte coronatest voor toegang tot de campus? Dat is nog niet in steen gebeiteld. Onderwijsminister Van Engelshoven is er huiverig voor en ook De Jonge zelf noemde toegangstests voor het hoger onderwijs “niet heel praktisch”. Ondertussen diende hij wel een wetsvoorstel in om juist diezelfde testbewijzen verplicht te kunnen stellen.

Nachtmerrie

De landelijke studentenorganisaties zien nog veel onzekerheden. “Het is vooral belangrijk dat studenten zoveel mogelijk fysiek onderwijs krijgen”, zegt ISO-voorzitter Dahran Çoban. “Wij denken dat testbewijzen daarbij kunnen helpen. Mijn grootste nachtmerrie is dat je straks wel met een testbewijs naar Lowlands kunt en niet naar college.”

Çoban benadrukt dat studenten die – om wat voor reden dan ook – geen negatieve test kunnen tonen, wél nog steeds onderwijs moeten krijgen. “Aan hen moet je dan een alternatief bieden.”

Harnas

LSVb-voorzitter Lyle Muns hamert al maanden op een heropening van het hoger onderwijs, maar vindt het voor een discussie over verplichtingen nog te vroeg. “We weten nog helemaal niet hoe het in september zal zijn”, zegt hij. “In plaats van nu een kleine groep studenten tegen ons in het harnas te jagen, kunnen we beter eerst iedereen overtuigen om zich te laten vaccineren en zorgen dat het testsysteem op orde is.”

Ook hij wil graag terug naar ‘normaal’ onderwijs, zonder de anderhalve meter afstand. “Het is de bedoeling dat de meerderheid van de studenten in september gevaccineerd zal zijn. Voor studenten die dat niet willen, moeten instellingen gratis sneltests beschikbaar stellen.”

En wie zich ook niet wil of kan laten testen? “In principe wil je niemand de toegang tot de campus ontzeggen. Je ontzegt hun dan immers ook de toegang tot kwalitatief goed onderwijs. Dat vind ik vergaand.”

Onvermijdelijk

De Tilburgse hoogleraar onderwijsrecht Paul Zoontjens noemt het “min of meer onvermijdelijk” dat studenten straks om een test- of vaccinatiebewijs zal worden gevraagd. Dat heeft alles te maken met de zorgplicht van instellingen, legt hij uit.

“Een kroegbaas is ook tot op zekere hoogte verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn klanten, en op diezelfde manier zijn instellingsbesturen verantwoordelijk voor de veiligheid van de studenten en medewerkers binnen de muren van hun gebouwen. Dat pleit ervoor dat ze bewijs zullen moeten vragen dat iemand geen besmettingsgevaar vormt voor anderen. Wie dan niet naar binnen mag, moet het onderwijs op een andere manier kunnen volgen, bijvoorbeeld online.”

Claim aan je broek

En er spelen ook juridische redenen, vervolgt Zoontjens. Hij noemt de groepsclaim van duizenden wintersporters tegen de corona-aanpak van de Oostenrijkse deelstaat Tirol als voorbeeld. “Je wilt vermijden dat je zo’n claim aan je broek krijgt. Dat iemand zegt: jij hebt ervoor gezorgd dat ik besmet ben geraakt. Dat kan elk bedrijf straks overkomen.”

Is het denkbaar dat studenten zo’n claim indienen tegen hun hogeschool of universiteit? “Het zou kunnen”, zegt Zoontjens. “Wat in zo’n geval de slaagkans zou zijn, weet ik niet. Maar ik denk dat veel instellingen zo’n situatie vóór willen zijn.”

Advies

Het idee om na de zomer alleen nog mensen met een vaccinatie of negatieve testuitslag op de campus toe te laten staat bij verschillende instellingen nog ter discussie. Rector Han van Krieken van de Radboud Universiteit opperde het onlangs in een blog, maar de universiteit nuanceerde dat bericht later op haar website: “We sluiten niemand uit.” Ook bij de Rijksuniversiteit Groningen ligt het onderwerp op tafel.

De Universiteit Maastricht heeft voor de zekerheid eerst drie hoogleraren om een medisch-ethisch advies gevraagd. Dat wordt half april verwacht, laat rector Rianne Letschert weten.

Ander zaaltje

Bestuursvoorzitter Paul Rüpp van Avans Hogeschool vindt vragen om een test een reële mogelijkheid. “Ik vind dat je zoiets pragmatisch moet oplossen, met de bescherming van de meerderheid in gedachten. Vanuit onze zorgplicht mag je dat vragen. We hebben nu bijvoorbeeld ook al in onze gedragsregels opgenomen dat het niet dragen van een mondkapje of het niet houden van afstand reden kan zijn voor verwijdering.”

Natuurlijk moet er een alternatief zijn, zegt Rüpp. “Ze kunnen vanuit huis online onderwijs volgen, of desnoods vanuit een ander zaaltje waar alleen mensen zitten die zich niet laten inenten of testen. We hebben nu zoveel ervaring met hybride onderwijs dat zoiets geen probleem hoeft te zijn. Studenten hebben recht op onderwijs, maar niet per se op fysiek onderwijs op de campus.”

Druk op de knop

Hij hoopt vooral dat de resultaten van de pilots die nu lopen voor festivals en theaters (waar geen anderhalve meter afstand wordt gehouden) ook het onderwijs vooruit helpen. “Want als we straks dankzij zelftesten weer mensen mogen toelaten, maar nog steeds aan die afstand gebonden zijn, hebben we het probleem nog steeds niet opgelost.”

De vraag is hoelang er nog kan worden gewacht met het doorhakken van deze knoop.September lijkt nog ver weg, maar alle werkgroepen en colleges voor na de zomer moeten nú worden gepland, benadrukt Rüpp. “Voor de zekerheid gaan we het onderwijs zo plannen dat het met één druk op de knop weer terug te brengen is van fysiek naar online. Want het kan in september allemaal weer anders zijn.”