Studeren in coronatijd is niet wat het zou moeten zijn, vindt zo ongeveer iedereen. Als tegemoetkoming krijgen studenten van het kabinet komend studiejaar de helft van het collegegeld cadeau. Dit wetsvoorstel van demissionair minister Van Engelshoven riep in de Tweede Kamer nogal wat vragen op.

Kijk bijvoorbeeld naar de nieuwe lichting eerstejaars: zij hebben nog geen studievertraging op kunnen lopen, maar krijgen wel korting. En omdat voor eerstejaars ook vóór de crisis al een halvering van het collegegeld gold, betalen zij komend studiejaar zelfs maar ‘de helft van de helft’.

Koppeling

De VVD heeft de notulen erbij gepakt van een Kamerdebat van eind februari. Toen benadrukte de minister nog dat eerstejaarsstudenten geen collegegeldkorting zouden krijgen. Waarom kwam ze daarop terug, vragen de liberalen.

Dat heeft met uitvoerbaarheid te maken, schrijft de minister. Er bestaat in de DUO-systemen namelijk een koppeling tussen eerstejaarsstudenten en tweedejaarsstudenten aan de lerarenopleidingen, een groep waarvoor normaal gesproken eveneens een halvering geldt.

Het probleem: als maar één van deze groepen korting zou krijgen, moeten instellingen de administratie handmatig aanpassen, “met veel extra werk en risico op fouten tot gevolg”. Een geluk bij een ongeluk dus voor de nieuwe lichting eerstejaars.

Aan de slag

Maar als de systemen van DUO zo’n onderscheid niet kunnen maken, schrijft de VVD, moet de regering dan niet snel met die systemen “aan de slag”? Beleidskeuzes horen niet afhankelijk te zijn van wat het systeem wel of niet aankan, menen de fractieleden.

Dat is volgens de minister gemakkelijker gezegd dan gedaan. In dit geval zouden de systemen bij DUO, Studielink en de instellingen moeten worden aangepast: een operatie die zomaar zes maanden kan duren – te laat dus voor het nieuwe collegejaar – en die voor één jaar bovendien “ondoelmatig” zou zijn.

Niet uitvoerbaar

En hoe zit het dan met studenten die dit jaar afstuderen, wil de PvdA weten. Zij hebben een jaar met online lessen moeten worstelen, maar hebben niets aan een korting van volgend jaar. De SGP heeft wel een idee: zou het niet “veel eenvoudiger en logischer” zijn om alle studenten die dit jaar stonden ingeschreven te compenseren, bijvoorbeeld door de ‘halvering’ in mindering te brengen op hun studieschuld?

Zo’n regeling is overwogen, schrijft Van Engelshoven, maar ook dat bleek voor zo’n grote groep studenten op korte termijn “niet uitvoerbaar”, onder meer omdat DUO niet exact weet hoeveel collegegeld individuele studenten betalen. Het aanpassen van de tarieven is volgens haar eenvoudiger en sneller te realiseren dan een compensatieregeling.

Keuzemenu

Het is niet voor het eerst dat de minister tekst en uitleg moet geven over uitvoerbaarheid. Eerder opperde de VVD nog om studenten zelf te laten bepalen voor welk studiejaar de ‘coronakorting’ in hun geval geldt. De minister moest er niets van weten. Een keuzemenu voor ruim een miljoen studenten? Ook dat kon DUO niet aan.

Maar ze kon de onvrede niet wegnemen. Een petitie voor collegegeldcompensatie voor het huidige studiejaar is al ruim 50.000 keer ondertekend. Vorige week waarschuwden ook twee hoogleraren onderwijswetenschappen dat met de huidige regeling bepaalde groepen studenten buiten de boot vallen.

Het is de vraag of dit iets uitmaakt, zolang de computersystemen niet meewerken. De minister verwijst in haar antwoorden nog naar een dit jaar gepubliceerd onderzoek naar Nederlandse uitvoeringsorganisaties. Een van de conclusies: de Tweede Kamer en het kabinet hebben de uitvoering jarenlang ‘verwaarloosd’ en echte interesse is er alleen als er iets misgaat. Dan raakt de ‘menselijke maat’ soms uit het oog verloren.