Vrijdag stuurde het kabinet het wetsvoorstel voor de invoering van ‘testbewijzen’ naar de Tweede Kamer. Het idee: mensen mogen straks weer naar musea, evenementen en cafés als ze met een testbewijs laten zien dat ze geen gevaar voor anderen vormen.

De derde golf van de coronapandemie is nog altijd niet voorbij, terwijl zo ongeveer iedereen genoeg heeft van de beperkingen. Testbewijzen kunnen een deel van de oplossing zijn: wie het virus niet bij zich draagt, kan meer vrijheid krijgen.

Grondrechten

Maar zo’n testverplichting “raakt grondrechten”, erkent het kabinet in een toelichting, zoals het recht op lichamelijke integriteit en het recht op privacy. Dus wil het kabinet de testbewijzen liefst alleen inzetten voor ‘niet-essentiële’ sectoren. Je hoeft niet per se naar het café of het museum, als je principiële bezwaren hebt tegen een testbewijs.

Het mbo en hoger onderwijs zijn wel essentieel. Toch wil het kabinet van studenten testbewijzen kunnen eisen, staat in het wetsvoorstel. Want de coronamaatregelen hebben veel impact. Volgens het kabinet kon in het najaar slechts een derde van het fysieke onderwijs gegeven worden, en sinds de nieuwe lockdown nog veel minder.

Onderwijs is meer dan alleen kennisoverdracht, is de overweging. Voor studenten is het sociale contact met medestudenten en docenten van ‘wezenlijk belang”. Het kabinet vreest voor de ontwikkeling en studievoortgang van studenten in de pandemie.

Vrijwillig

Toch zal het kabinet alleen in het uiterste geval de testverplichting opleggen, staat in het wetsvoorstel. Onderwijsinstellingen moeten eerst binnen de coronamaatregelen proberen alles voor elkaar te krijgen, en misschien helpen vrijwillige zelftests ook al genoeg.

En mocht het toch zo ver komen, dan moet er voor de volhardende weigeraars een alternatief voor het fysieke onderwijs komen. Die krijgen bijvoorbeeld alsnog online les.

Van docenten en andere medewerkers wordt geen coronatest geëist. Dat geldt trouwens ook voor personeel in cafés, musea enzovoorts. Een verplichte test zou een te zware inbreuk maken op hun rechten, is de afweging, omdat ze bij weigering hun baan kunnen te verliezen.

Kritiek

De Raad van State, die over wetsvoorstellen van het kabinet adviseert, heeft hier kritiek op. De uitzondering voor medewerkers (en dus voor docenten) ondermijnt het doel van het wetsvoorstel, zegt de Raad. En wat kunnen werknemers doen als hun collega’s zich niet laten testen?

Het wetsvoorstel heeft al online gestaan voor consultatie, dus de inzet van het kabinet was al wel bekend. Er kwamen meer dan 5.800 reacties op die consultatie, onder anderen van mensen die denken dat het coronavirus helemaal niet zo gevaarlijk is en van mensen die vrezen voor een vaccinatieplicht. Maar het virus is wél gevaarlijk, antwoordt het kabinet, en dit wetsvoorstel gaat helemaal niet over vaccineren, maar over testen.

Half miljard euro

Het kabinet heeft bijna een half miljard euro uitgetrokken voor zelftests in het hoger onderwijs. Studenten lijken weinig zin te hebben in die zelftests, meldden Avans, HAS Hogeschool en het Koning Willem I College na een pilot. Zonder dwang of beloning lijkt het weggegooid geld, maar daar maken weinigen in de politiek en het hoger onderwijs zich druk om.