Hoogleraar Servaas Kokkelmans, wetenschappelijk directeur van het TU/e Center for Quantum Materials and Technology Eindhoven (QT/e), zegt zeer blij te zijn met de beslissingen die vrijdag bekend werden gemaakt. Het Quantum Delta NL programma, waar QT/e ook deel van uitmaakt, krijgt 615 miljoen euro uit het Nationaal Groeifonds (zie het kader onderaan het artikel), bestaande uit een onvoorwaardelijke toekenning van 54 miljoen euro, een voorwaardelijke toekenning van 228 miljoen euro, en een reservering van 333 miljoen euro. Bij een voorwaardelijke toekenning wordt het geld pas beschikbaar gesteld als aan specifieke voorwaarden voldaan is. De reservering vereist een nadere onderbouwing of bewezen succes in de eerste fase, waarna een nieuwe toetsing volgt.

Kokkelmans: “Deze investering van de Nederlandse overheid laat zien dat Nederland voorop wil lopen in het onderzoek naar en de ontwikkeling van quantumtechnologie. Ons centrum QT/e is één van de oprichters van Quantum Delta NL en we hebben samen de Nationale Agenda Quantum Technologie geschreven, die aan de basis staat van het Quantum Groeifonds programma. Dit programma geeft een flinke boost aan onze Eindhovense quantumprogramma's: het ultrakoude atomaire quantumcomputerplatform en ons quantumnetwerk in de Eindhovense regio.”

De Groeifonds-commissie, die de aanvragen heeft beoordeeld, ‘is enthousiast over de voorgestelde aanpak. Nederland heeft een wetenschappelijk sterke positie op het gebied van quantumtechnologie. Dit voorstel moet deze positie verder uitbouwen en vroegtijdig de omslag naar economische waarde maken’. De ambitie van Quantum Delta NL is om in zeven jaar een leidend Europees kenniscluster te ontwikkelen, met een bijdrage aan het bruto binnenlands product (bbp) van 5 tot 7 miljard euro en 30.000 hoogwaardige Nederlandse banen op de lange termijn.

Groene-waterstof-ecosysteem

Het project ‘Groenvermogen van de Nederlandse economie’, mede opgesteld door onderzoekers van het TU/e-instituut EIRES, krijgt 338 miljoen euro voor een ecosysteem gebaseerd op groene waterstof. Deze honorering bestaat uit een voorwaardelijke toekenning van 73 miljoen euro en een reservering van 265 miljoen euro. Dit programma wil groene waterstof - waterstof die is geproduceerd met behulp van duurzame stroom uit zon en wind - in de chemie, transport, en zware industrie versneld mogelijk maken door innovatie en kostenreductie.

De commissie is ‘enthousiast over het verdienpotentieel van groene waterstof en de voorgestelde aanpak. De commissie ziet vooral economische kansen in het R&D-programma in combinatie met de kleinschalige demonstratieprojecten. Daarnaast kan de investering in human capital de Nederlandse beroepsbevolking voorbereiden op de waterstofeconomie’.

Hoogleraar Richard van de Sanden, wetenschappelijk directeur van EIRES: “Dit fonds geeft een enorme impuls aan het veld en biedt prachtige kansen voor TU/e op het gebied van elektrolyzer-ontwikkeling en verduurzaming van de chemische industrie. De beoogde samenwerking tussen chemie, energie en maakindustrie levert duizenden nieuwe banen op en bezorgt Nederland een solide plek in de Europese kopgroep op gebied van waterstof. Daarmee is dit programma een belangrijke impuls in het vergroenen van onze economie.”

Artificial intelligence

Het AiNed investeringsprogramma Artificiële Intelligentie ontvangt 276 miljoen euro, bestaande uit een toekenning van 44 miljoen euro, een voorwaardelijke toekenning van 44 miljoen euro en een reservering van 188 miljoen euro. De commissie vindt dat AI een waardevolle bijdrage kan leveren aan efficiëntere energiesystemen, slimmere mobiliteit en logistiek, en efficiëntere zorg.

Carlo van de Weijer, directeur van EAISI en voorzitter van de Brainport AI Hub, noemt de toekenning vanuit het Groeifonds “uitstekend nieuws” voor EAISI en voor de andere partners in de ‘Artificiële Intelligentie-hub’ Brainport. Van de Weijer: “De middelen die nu zijn toegekend, geven een impuls om onze samenwerking verder te versnellen. Als high-tech regio zijn we keer op keer in staat gebleken om mee te bewegen met nieuwe generaties van technologieën; van de glazen buisversterkers en transistoren tot aan de huidige chipmachines. Wij lopen voorop in high-tech systemen, medische techniek en slimme mobiliteit. Kunstmatige intelligentie is voor ons de sleutel om die positie ook voor de toekomst te verankeren.”

Het meerjarige AiNed programma is opgesteld door de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) om de Nederlandse positie op het gebied van kunstmatige intelligentie te versterken. Het is een publiek-privaat consortium met meer dan vierhonderd deelnemende organisaties, waaronder EAISI.

Zorgdatasysteem

Het voorstel Health-RI ontvangt 69 miljoen euro, bestaande uit een voorwaardelijke toekenning van 22 miljoen euro en een reservering van 47 miljoen euro. Dit project richt zich op de Nederlandse zorginfrastructuur, om precies te zijn het delen en gebruiken van onderzoeksdata in de gezondheidszorg. Het Eindhoven Medtech Innovations Center (e/MTIC) speelt in het voorstel een rol. Het doel van dit center - dat naast de TU/e bestaat uit Philips, Máxima Medisch Centrum, Expertisecentrum Kempenhaeghe en het Catharina Ziekenhuis - is innovaties sneller naar de patiënt te brengen. Data speelt daarin een cruciale rol. De commissie ziet veel groot economisch en maatschappelijk potentieel in een nationaal geïntegreerd zorgdatasysteem en dit voorstel is volgens hen een goede stap in die richting.

Carmen van Vilsteren, bestuursvoorzitter van e/MTIC: “We zijn heel blij met deze toekenning. Als core business proberen we de weg van innovaties naar de patiënt te vergemakkelijken. Onze partners focussen zich met name op de klinische innovatie en dit bedrag, specifiek voor het delen van data, geeft ons een enorme impuls. Hierdoor kunnen we innovatie niet alleen op lokaal niveau sneller bij de patiënt krijgen, maar ook de samenwerking op nationale schaal aangaan.”

Regeneratieve geneeskunde

Het consortium RegMed XB, waar TU/e onderdeel van is, ontvangt 56 miljoen euro van het Groeifonds om regeneratieve geneeskunde naar de markt te brengen, bestaande uit een toekenning van 23 miljoen euro en een voorwaardelijke toekenning van 33 miljoen euro.

Deze samenwerking van onderzoeksinstellingen, overheden, provincies, gezondheidsfondsen en het bedrijfsleven in Nederland en Vlaanderen ontwikkelt therapieën voor chronische ziekten, op basis van stamcellen, mini-organen, weefsels en slimme (bio)materialen. Een nieuw consortium in Brabant, dat wordt opgericht in samenwerking met de TU/e en wordt gefinancierd vanuit het Groeifonds, gaat zich richten op het op grotere schaal produceren van slimme biomaterialen en het doorontwikkelen van nieuwe technologieën.

“Met deze gespecialiseerde infrastructuur kunnen we onze kennis op het gebied van hart- en vaatregeneratie versneld vertalen in producten voor de genezing van hartpatiënten”, aldus hoogleraar Carlijn Bouten, die het voortouw neemt in een van de vier werkpakketten. Hoogleraar Keita Ito, die ook een werkpakket leidt: “De toekenning van de Groeifonds-middelen zijn een enorme stimulans om processen te versnellen, die de weg voor industriële partijen naar de markt plaveien.”

Nationaal Groeifonds

Het Nationaal Groeifonds is bedoeld voor eenmalige publieke investeringen die bijdragen aan de toekomstige economische groei. De projecten moeten leiden tot hogere productiviteit en nieuwe economische bedrijvigheid, aldus de onafhankelijke Groeifonds-commissie, die onder leiding staat van oud-minister Jeroen Dijsselbloem. Ook Robert-Jan Smits, collegevoorzitter van de TU/e, maakt deel uit van de Groeifonds-commissie, evenals ASML-topman Peter Wennink, die sinds september 2020 voorzitter is van de Raad van Toezicht van de TU/e. Het kabinet trekt de komende vijf jaar in totaal 20 miljard euro uit voor investeringen in kennisontwikkeling, infrastructuur en onderzoek, ontwikkeling & innovatie. In deze eerste ronde, die op 9 april bekend is gemaakt, kent het kabinet aan tien voorstellen geld toe. Het gaat in totaal om 4,1 miljard euro, waarvan 646 miljoen euro direct beschikbaar komt. Vanaf begin mei begint een tweede indieningsronde.