Bemoeienis van hulporganisaties leidt overigens niet altijd tot veiliger bouwen, zo bleek uit een studie van de promovenda in Nepal. “Na de zware aardbeving van 2015 heeft de overheid daar een subsidieprogramma opgezet om beschadigde woningen aardbevingsbestendig terug te bouwen. Om daarvoor in aanmerking te komen, moest je echter wel precies de regels volgen. In gebieden waar geen hulporganisaties aanwezig waren, werd dat ook heel braaf gedaan. Terwijl in andere gebieden, met meer input van hulporganisaties, de mensen meer zicht hadden op bijvoorbeeld de financiële consequenties en daardoor net iets vaker besloten om bepaalde dure technieken niet toe te passen, met minder veilige woningen als resultaat. Je zag daar meer ‘eigenaarschap’ over de bouw van hun huis.”

Het is overigens niet zeker dat de mensen met de veiligste woningen ook het best af zijn, nuanceert Hendriks: “Degenen die een dure lening hebben moeten afsluiten, hebben daardoor uiteraard een financieel probleem. Daarnaast paste het ontwerp van de overheid niet altijd bij hun woonbehoeften.”

Hoewel de inzet van hulporganisaties en buitenlandse expertise en in rampgebieden zeker geen overbodige luxe is, blijkt ook specifieke kennis van de lokale experts vaak van toegevoegde waarde. Al was het maar omdat zij de omstandigheden, de lokale bouwtechnieken en materialen, en de cultuur ter plekke beter kennen, zegt Hendriks. “Dat soort aspecten mag je niet over het hoofd zien. Je kunt wetenschappelijke kennis niet zomaar introduceren en dan verwachten dat die geaccepteerd wordt. Belangrijke kennis is vaak lokaal al aanwezig. In de Filipijnen worden bijvoorbeeld technieken om snel een noodschuilplek tegen een orkaan te bouwen van generatie op generatie doorgegeven. En in de Himalaya is het lastig om aan cement te komen, dus worden daar vaak brede muren gebouwd door stenen via een bepaalde stapeltechniek als het ware in elkaar te laten haken. Het voordeel daarvan is dat je die stenen na een aardbeving kunt hergebruiken.”

Barrière

Dit soort bestaande, lokale technieken dringen echter niet door tot de wetenschappelijke literatuur. Voor experts buiten de gevestigde - westerse - academische wereld is het namelijk heel moeilijk om in de juiste tijdschriften te publiceren, aldus Hendriks. “Zeker als de Engelse taal ook nog een barrière vormt.” Samen met enkele collega’s nam ze daarom het initiatief voor een speciale uitgave van het vakblad Disaster Prevention and Management, waarbij beginnende onderzoekers coaching ontvangen van gevestigde namen uit het veld. “We willen zo lokale onderzoekers een stem geven, onder meer door ze de mogelijkheid te bieden om een tekst in bijvoorbeeld het Nepalees of Filipijns in te dienen. Uiteindelijk vindt ook nog de gebruikelijke peer review plaats, maar in het voortraject zorgen wij voor extra ondersteuning.”

De promotie van de bevlogen onderzoeker was eigenlijk in april gepland, als afsluiting van een groot symposium met sprekers van over de hele wereld. “Wederopbouw na natuurrampen is een belangrijk thema en ik vind het jammer dat er aan de TU/e geen leerstoel op dit gebied is”, benadrukt Hendriks, die na haar promotie fulltime aan de slag gaat als docent en programmacoördinator bij Avans. “Ik merk ook altijd veel enthousiasme over dit onderwerp bij mijn studenten, zowel van Avans als van de TU/e.” Door de coronapandemie wordt het sluitstuk van haar promotie uiteindelijk een stuk soberder. “Dat is natuurlijk erg jammer; we hadden gerekend op wel vierhonderd deelnemers. Gelukkig komt er een livestream van de verdediging op 23 september.”