In steeds meer organisaties is ie te vinden: de kantoortuin. Met z’n allen in een grote ruimte, flexibel werken en makkelijk overleggen. Klinkt mooi, maar is ongezond, zo was de boodschap van tv-programma De Monitor, dat vorige week maandag werd uitgezonden.

Geluidsoverlast

Ook Marcel Loomans, universitair docent Building Performance bij Bouwkunde, beaamt dat vooral geluidsoverlast de grote boosdoener is.

Koptelefoons

De kantoortuin moet dan ook niet gezien worden als een goedkope werkplek; vanuit facilitair oogpunt worden er vaak zoveel mogelijk mensen op zo min mogelijk vloeroppervlak neergezet. Investeren in een meer gepersonaliseerde werkomgeving is volgens beide onderzoekers heel belangrijk. Appel: “Je ziet nu steeds meer mensen met noise cancellation koptelefoons, maar daarmee ben je het oorspronkelijke doel van de kantoortuin - meer onderlinge communicatie - al kwijt. Een open werkomgeving is zeker niet per definitie slecht. Ik denk ook niet dat de kantoortuin moet verdwijnen, we moet inzetten op een diversere omgeving."

Appel zegt met nadruk dat er is meer wetenschappelijk onderzoek nodig om te kunnen bepalen hoe de werkplek de mentale gezondheid van kantoormedewerkers optimaal kan ondersteunen. "Bij bedrijven is men zich er nog te weinig van bewust dat bij veel werknemers het merendeel van de werkzaamheden individueel concentratiewerk is. Er wordt nu nog te makkelijk gezegd: 'Ga dan maar thuiswerken'. Daar moeten we van af, op zoek naar een balans tussen ondersteuning van zowel communicatie als concentratie.”

Kijken dus hoe we de werkomgeving voor iedereen gezond kunnen houden. Loomans: “Werknemers hebben graag invloed op hoe hun werkomgeving eruit ziet, maar ook op de binnenmilieu-condities die er heersen. Een opwarmbaar bureau met instelbare temperatuur, extra luchtbeweging, aanpasbare verlichting; we onderzoeken op steeds meer fronten hoe we met technologie winst kunnen behalen.”

Onder leiding van de groep van Appel start binnenkort een multidisciplinair project waar onderzoekers - ook Loomans zit in het consortium - samen met veertien bedrijven gaan onderzoeken welke invloed dit soort technologische aanpassingen heeft op de mentale gezondheid van werknemers, vertelt ze. “In de kantoortuinen van ASML doen we nu bijvoorbeeld experimenten met sound masking om de verstaanbaarheid te verlagen; we zien dat veel van de wat prikkelgevoeligere ingenieurs omgevingsgeluiden lastiger kunnen negeren.”

Begeleiding

Aandacht voor de fysieke aspecten is dus belangrijk, onderstreept Loomans, maar binnen de kantoortuin speelt er meer. “Ik heb nu een eigen kantoortje waar ik de deur kan dichttrekken als ik dat wil, maar binnenkort moet ik deze gaan delen met een collega. Dat vergt voor ons allebei aanpassing.” “Betere  begeleiding”, roept Appel. Volgens haar zou dat al een groot deel van de kantoortuinklachten oplossen. “Als werknemers moeten overstappen naar een open werkomgeving hebben ze vaak bij voorbaat al het idee dat het niets wordt. Dat levert stress op nog voor ze daadwerkelijk in die kantoortuin zitten. We zien bovendien dat mensen hun oude gedrag in de nieuwe omgeving proberen voort te zetten. Dat matcht niet, waardoor ze nog meer stress van de verandering ervaren dan zou moeten. Leer mensen daarom met hun nieuwe werkomgeving om te gaan. Sociale aspecten worden echt onderschat."

Volgens Appel heeft een Zweeds onderzoek uitgewezen dat werknemers moeite hebben met het opzoeken van speciale concentratieplekken omdat ze zich niet uit de groep willen terugtrekken. "Ze zijn bang dat er over hen gepraat wordt of dat ze informatie missen. En hoe spreek je elkaar aan op overlast? Uit een eigen onderzoek vorig jaar bleek dat oudere werknemers en vrouwen iets eerder geneigd zijn er wat over te zeggen, maar het overgrote deel vertoont ontwijkingsgedrag. Duidelijke regels en een stukje gedragsbegeleiding geven werknemers meer zekerheid, waardoor de gevreesde ‘kantoortuin-jungle’ een stuk minder beangstigend is.”