Voor het eerst worden tentamens op grote schaal online afgenomen. Dat brengt allerlei nieuwe vraagstukken met zich mee. Hoe zorg je bijvoorbeeld dat studenten in hun kamer niet frauderen?

Die vraag speelde deze week bij de Universiteit Maastricht (UM), vanwege een multiplechoice-tentamen Kwantitatieve Onderzoeksmethoden dat op 12 juni online werd afgenomen. Het was de bedoeling dat de volgorde van de vragen voor studenten zou verschillen. Maar door een fout in de tentamensoftware gebeurde dit juist niet: studenten kregen precies dezelfde vragen te zien. Hierdoor konden zij de mogelijke antwoorden met elkaar bespreken in een chatroom. De UM heeft de toetsen van bijna twaalfhonderd studenten ongeldig verklaard.

Plechtig beloven

Ook bij de Universiteit Twente (UT) werden vorige maand 280 online videotentamens ongeldig verklaard vanwege fraude. Het viel docenten op dat sommige studenten opeens uitzonderlijk goed presteerden of juist precies dezelfde foute antwoorden gaven. De UT had bewust niet voor online proctoring gekozen, omdat haar studenten slim genoeg zouden zijn om deze systemen te omzeilen, schrijft U-Today. In plaats daarvan moeten studenten bij elk tentamen op afstand “plechtig beloven” niet vals te zullen spelen. Ook kunnen zij na een tentamen alsnog worden uitgekozen voor een mondelinge overhoring.

Erasmus Magazine berichtte vorige week over studenten International Business Administration die elkaar bij een online tentamen zouden hebben geholpen via Whatsapp. Van negen studenten is bekend dat zij elkaar concrete vragen over de toets stelden.

In Nijmegen startte de examencommissie van de bachelor Economie deze maand een onderzoek naar een mondeling tentamen na een klachtbrief van een anonieme student, meldde Vox. Wie het laatst aan de beurt was, zou alle vragen al gehoord hebben van voorgangers. Bij het mondeling is geen fraude bewezen, blijkt inmiddels. Wel moet een ander online tentamen van dezelfde opleiding waarschijnlijk gedeeltelijk opnieuw worden gemaakt. Studenten zouden hebben “geknipt en geplakt” uit een Powerpoint-bestand van de cursus.

De vraag is of er daadwerkelijk meer fraude wordt gepleegd sinds de crisis. Met een mobiele telefoon of smartwatch is in een fysieke tentamenzaal immers ook van alles mogelijk. Niet voor niets werd in Rotterdam in 2014 al nagedacht over detectieapparatuur bij de toiletten.

Vertrouwen

Op de locaties van Avans Hogeschool worden sinds vorige week weer enkele fysieke tentamens afgenomen. Dat gaat uitstekend, meldt bestuursvoorzitter Paul Rüpp. “Iedereen is tevreden over hoe de veiligheidsmaatregelen worden opgevolgd.” Tegelijkertijd vindt zo’n tachtig procent van de toetsing nog steeds online plaats. Omdat Avans in april openlijk afstand nam van het omstreden online proctoring, is een deel van de toetsen omgezet naar andere vormen, zoals openboek- of mondelinge tentamens.

Maar de hogeschool neemt ook een aantal online toetsen af op basis van vertrouwen. Daarbij gaat het niet om afsluitende toetsen maar om voortgangstoetsen, zegt Rüpp. Ook kunnen studenten na afloop worden gebeld voor een mondelinge overhoring. De bestuursvoorzitter heeft het gevoel dat er in coronatijd extra op fraude wordt gelet. “Dat is begrijpelijk, omdat deze manier van toetsen ongebruikelijk is. Maar onder normale omstandigheden wordt ook gefraudeerd. Sommige studenten schrijven het halve boek op hun bovenbeen over en gaan tussendoor naar het toilet: daar valt ook niet op te controleren.”

Niet naïef

Vooralsnog zijn de beelden van het toetsen op vertrouwen wisselend, zegt Rüpp. “Bij veel vakken gaat het prima. Studenten weten dat dit een onderdeel is van hun opleiding waarmee ze straks hun beroepsvaardigheid moeten aantonen. Maar ik krijg van sommige docenten ook te horen dat de tentamens toch bovengemiddeld goed worden gemaakt.” Bij Avans gaan ze daarom zorgvuldig kijken hoe het na de zomer verder moet. “We vertrouwen onze studenten, maar we zijn niet naïef.”