ESA-directeur Groothuis verwacht niet dat het aantal verzoeken nog tot boven de vijftig oploopt, vertelde hij maandagmiddag. Voor zaterdag 13 juni hadden studenten de tijd om een opt-out-verzoek in te dienen. Als daarvoor meer dan vijftig verzoeken zouden binnenkomen, was het aanbieden van een alternatieve, veilige vorm van tentamineren on-campus niet mogelijk, had het bestuur eerder al laten weten. Voor alle studenten die een opt-out hadden aangevraagd, zou de mogelijkheid tot een alternatieve vorm van tentamineren dan komen te vervallen. Op vrijdag 5 juni had universiteitssecretaris Susanne van Weelden in de wekelijkse corona-update nog een dringend beroep gedaan op studenten ‘om alleen in heel zwaarwegende gevallen voor de opt-out te kiezen, en daarbij rekening te houden met medestudenten’.

Twee promovendi van de Tilburg University, Gijs van Maanen en Annemarie Balvert, die tevens docent zijn bij de bacheloropleiding Data Science van de Jheronimus Academy of Data Science in Den Bosch (een samenwerking tussen de Tilburgse en Eindhovense universiteit), attendeerden Cursor erop dat die constructie veel lijkt op het klassieke ‘gevangenendilemma’. Daarbij worden twee personen verdacht van dezelfde misdaad. Bij gebrek aan bewijs wordt hen een voorstel gedaan. Indien beide verdachten zwijgen krijgen ze beide een relatief lichte straf van een half jaar cel. Indien een van hen de ander aangeeft krijgt de aangever geen straf en de zwijgzame ander een zware straf van vijf jaar. Indien beide verdachten elkaar aangeven krijgen ze beide twee jaar cel.

Geen gemakkelijke puzzel

Van Maanen en Balvert schrijven dat er een heel vakgebied rondom deze en vergelijkbare situaties bestaat, wat volgens hen aantoont dat dit geen gemakkelijke puzzel is. 'Toch wordt van studenten die een bezwaar hebben tegen het gebruik van online proctoring, verwacht dat zij voor zichzelf een dergelijke puzzel oplossen. Want als student moet je nu niet alleen voor jezelf beslissen of je bezwaar maakt, maar ook of en hoeveel medestudenten dat zullen doen. En die beslissing moet worden gemaakt in een paar dagen tijd’, zo stellen beide Tilburgse promovendi.

In reactie hierop zegt ESA-directeur Groothuis dat de inrichting van de opt-out mogelijkheid is besproken op meerdere momenten en met meerdere gremia. “Dat doen we vanuit het Onderwijsbestuur en ESA doorlopend over een veelheid aan onderwerpen. Deze opt-out mogelijkheid is onder meer aan bod gekomen binnen de stuurgroep proctoring, waar ook een student uit het Studentenadviesorgaan (SAO) aan deelneemt. Maar het is ook besproken met de leden van de verantwoordelijke commissie van de universiteitsraad en de Adviescommissies voor Examens Bacheloropleidingen en Examens Masteropleidingen (AEB en AEM). Met de UR-commissie hebben we al vanaf de tentamenperiode van Q3 doorlopend contact over proctoring, omdat we de afstemming daarover bijzonder waardevol vinden. We kunnen de invalshoek en belangen van studenten, als het gaat over privacy en studievoortgang, zo goed meenemen.”

Geen grote bezwaren

Volgens de ESA-directeur betekent het relatief geringe aantal opt-outs ook “dat duizenden van onze studenten geen grote bezwaren hebben tegen proctoring. We zijn blij dat we al deze studenten een tentamineringsvorm kunnen bieden die ze behoedt voor studievertraging. Als vervolgstap gaan de examencommissies en de betrokken docenten nu aangeven of er een alternatief aangeboden kan worden, en hoe dat eruit zal zien. ESA zal ze hierin dan faciliteren”.

Donderdag 11 juni oordeelde de voorzieningenrechter van de Amsterdamse rechtbank nog dat het gebruik van online proctoring rechtmatig is. De uitspraak volgde in een kort geding dat twee studentenraden en een student van de UvA had aangespannen. De rechter concludeerde dat er in de wettelijke regelingen voor het afnemen van tentamens expliciet is opgenomen dat studentenraden geen instemmingsrecht hebben als het gaat om regels rond surveilleren. De UvA had hun dus niet eerst om toestemming hoeven vragen. TU/e-rector Frank Baaijens liet toen ook weten blij te zijn met die uitspraak.