De privacy-bezwaren tegen online proctoring stapelen zich sinds de start van de coronacrisis op. Jongerenorganisaties kwamen in opstand en ook de Tweede Kamer bemoeide zich ermee. Twee hogescholen namen al openlijk afstand van de omstreden methode.

De Universiteit van Amsterdam (UvA) deed dat niet. Daar staan tot de zomer nog ruim tweehonderd online tentamens met surveillanceprogramma Proctorio gepland. Hiermee worden studenten tijdens het tentamen via een webcam in hun kamer gefilmd.

Laatste redmiddel

Ook de TU/e maakte tijdens de tentamenperiode van Q3 gebruik van Proctorio voor 92 tentamens, ongeveer een kwart van het totale aantal in die periode. Rector Frank Baaijens noemde het toen voor een deel van de tentamens "het laatste redmiddel", en zei dat ook voor de tentamens van Q4 voor maximaal een kwart van alle tentamens Proctorio gebruikt mag worden.

In de U-raadsvergadering van 25 mei kwam de raad met een statement als reactie op de landelijk circulerende kritiek dat medezeggenschapsorganen niet betrokken zouden worden bij de beslissing over het gebruik van online proctoring. Naomie Amsing van studentenfractie Groep-één/ESR: "We wilden met dat statement benadrukken dat de U-raad in Eindhoven wel geraadpleegd is over het gebruik van online proctoring. Zonder in te gaan op mogelijke inhoudelijke bezwaren, ziet ook de raad het als de enige mogelijkheid om een deel van de tentamens toch te kunnen afnemen. Als het niet op deze manier gebeurt, lopen studenten studievertraging op. Het blijft ieders eigen beslissing om op deze manier deel te nemen aan een tentamen, maar er is in ieder geval iets te kiezen."

Instemmingsrecht

De centrale studentenraad van de UvA stapt echter naar de rechter, schrijft universiteitsblad Folia. Studenten zouden het gebruik van Proctorio tijdens online tentamens moeten kunnen weigeren, vindt de raad - zónder studievertraging op te lopen.

Volgens de wet op het hoger onderwijs hebben de centrale raden en faculteitsraden instemmingsrecht op de vorm van tentaminering. In april bracht de centrale studentenraad al een negatief advies uit over het gebruik van Proctorio, maar het UvA-bestuur besloot de software toch te gebruiken. De raad hoopt dat ook medezeggenschapraden op andere universiteiten en hogescholen baat hebben bij het kort geding.

Gevoelig

Het kort geding dient donderdag bij de rechtbank in Amsterdam. Of de studenten de zaak gaan winnen, is lastig te voorspellen, zegt de Tilburgse hoogleraar onderwijsrecht Paul Zoontjens. “Als de universiteit duidelijk kan maken dat ze het personeel en de faciliteiten niet heeft om tentamens op een andere manier af te nemen, dan zal een rechter daar gevoelig voor zijn. Maar als studenten kunnen aantonen dat andere instellingen wél een alternatief bieden, dan kan dat juist zwaar wegen.”

De vraag is wel of de studenten de juiste weg bewandelen. Er bestaat namelijk ook een landelijke commissie voor medezeggenschapsgeschillen, waar de raad zich eerst had kunnen melden. “Als ze dat niet hebben gedaan, maakt dat hun zaak niet sterker”, zegt Zoontjens.

Minister Ingrid van Engelshoven (D66) lijkt weinig gevoelig voor de privacy-bezwaren van proctoring. Ze zei eerder dit jaar dat de medezeggenschap tijdens de coronacrisis aanpassingsvermogen moet tonen en zich “daar waar nodig” flexibel moet opstellen.