Vimukthi Gunatilleke uit Sri Lanka studeerde vorig jaar juli af en is ondertussen bijna vier jaar in Nederland. “Ik heb mijn bachelor Industrial Design gedaan aan de TU/e en ben de afgelopen maanden bezig geweest om een baan te vinden. Dat ging al niet zo makkelijk, want ik merkte al snel dat werkgevers willen dat je ervaring hebt. Zonder ervaring geen baan, maar je doet geen ervaring op tenzij je een baan hebt. Een vicieuze cirkel.”

Door corona werd het nog moeilijker en verloor hij ruim vier maanden van zijn zoekjaar. Hij hoopt nu dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) hem en anderen in dezelfde situatie een verlenging van het zoekjaar wil geven. “Ik heb nooit stilgezeten, alles geprobeerd om een ​​baan te vinden, dus ik vind het alleen maar eerlijk dat ik de maanden die ik door corona heb verloren, als verlenging krijg. Het doel van de vergunning was om werk te zoeken en dat kon ik ruim vier maanden niet goed doen.”

Om ervaring op te doen, besloot Gunatilleke zich aan te melden bij de Kamer van Koophandel als freelancer. Maar hij heeft nog steeds een baan nodig om ook na zijn zoekjaar een verblijfsvergunning te kunnen krijgen. “Je moet worden aangenomen als hoogopgeleide kennismigrant en de overheid heeft daar een minimumloon aan verbonden. Ondanks positieve sollicitatiegesprekken bleken de meeste werkgevers dat geëiste loon (rond de 2.423 euro bruto per maand voor een recent in Nederland afgestudeerde, red.) niet te kunnen of willen betalen voor iemand als ik die net van de universiteit komt. Ik probeerde verder te zoeken en toen kwam corona. Sollicitatiegesprekken en freelance opdrachten werden uitgesteld; de werving van nieuwe mensen werd, behalve voor essentiële functies, opgeschort. Ik heb de IND gebeld en hen mijn situatie uitgelegd. Toen ik om een ​​verlenging van mijn zoekjaar vroeg, gaven ze me een heel algemeen antwoord: 'Wees klaar om te vertrekken tegen de tijd dat uw verblijfsvergunning afloopt'.”

Verlenging zoekjaar

“Studenten die recent zijn afgestudeerd of dat bijna gaan doen, wordt aangeraden eerst, indien gewenst, terug te gaan naar hun thuisland en binnen drie jaar na afstuderen een aanvraag in te dienen bij de IND om alsnog een 'verblijfsvergunning zoekjaar hogeropgeleiden' te krijgen”, zegt Loes Buijssen, immigration officer bij de TU/e. Zo kunnen die studenten op een meer opportuun moment gebruikmaken van het zoekjaar. Afgestudeerden die al zijn begonnen aan hun zoekjaar, hebben momenteel niet veel keus dan toch verder te zoeken in deze tijd. “Deze verblijfsvergunning kan zover ik weet niet gepauzeerd worden”, zegt Buijssen.

“Momenteel wordt door de betrokken partijen bekeken of genoemde verblijfsvergunning voor studenten die momenteel in hun zoekjaar zitten, mogelijk verlengd kan worden. Dan kunnen ze toch nog gebruikmaken van de gemiste maanden. Maar dit is nog niet beslist.” Ook de woordvoerder van de IND, die de verblijfsvergunningen toekent, bevestigt desgevraagd dat er momenteel nog geen nieuws is over eventuele verlenging van deze verblijfsvergunning.

Verblijfsvergunning bij studievertraging

De TU/e verstrekt overigens zelf geen visa of verblijfsvergunningen aan studenten of medewerkers, maar dient wel verblijfsaanvragen in bij de IND namens hen. Daarvoor heeft de universiteit een bijzondere positie als ‘erkend referent’. Afgelopen jaar werden er zo’n driehonderd aanvragen gedaan voor studie. De verblijfsaanvragen worden door de IND getoetst en indien aan alle voorwaarden is voldaan, wordt de aanvraag door de IND ingewilligd. Uiteindelijk wordt het visum door een Nederlandse ambassade of consulaat in het buitenland afgegeven aan de student en krijgt de student na inreizen de verblijfsvergunning door de IND in Nederland uitgereikt. “De TU/e is momenteel bezig met de invulling van het beleid rondom de verlenging van verblijfsvergunningen van zittende niet-EER-studenten wier verblijfsvergunning zal verlopen voordat de studie is afgerond in verband met COVID-19”, weet Buijssen.

Je leren onderscheiden

Gunatilleke geeft ondertussen niet op. Hij merkt wel dat het voor Industrial Design en andere creatieve studies moeilijker is om direct vanuit de universiteit te worden aangenomen. “Software engineers of mechanical engineers gaat het gemakkelijker af. Bureau Rust, waar ik een bijbaan vond, daagde me uit om een ​​manier te bedenken om ontwerpers zoals ik te helpen een baan te vinden. Ik heb een cursus voor hen gemaakt, die helpt hun unique selling points te vinden, extra vaardigheden te ontwikkelen en zich te leren onderscheiden van de massa. Maar die je ook leert hoe je bedrijven moet benaderen en de verschillen voor kleinere en grotere bedrijven daarin. Ik krijg positieve reacties: mensen leren dingen die ze niet op de universiteit leerden. Het TU/e-loopbaanadvies dat ik kreeg was beperkt: maak gebruik van je netwerk en solliciteer regelmatig. Ik kreeg niet veel hulp van de universiteit, terwijl ik dacht: ik ben afgestudeerd aan jullie universiteit, waarom is het zo moeilijk voor mij? Studenten van andere opleidingen vinden wel banen. Maar nu probeer ik anderen te helpen met mijn ervaringen en hoop ik zelf ook nog op tijd een baan te vinden.”