Om de man-vrouw-verhouding bij wetenschappelijke posities meer in balans te krijgen stelde de TU/e een jaar geleden het Irène Curie Fellowship-programma (ICF-programma) in. Het programma zou vijf jaar duren en betrekking hebben op 150 vacatures. Stichting Radar ontving daarop vijftig klachten van personen binnen en buiten de universiteit en vroeg een oordeel van het College voor de Rechten van de Mens (CRM). Er volgden twee zittingen, in november 2019 in Utrecht en op 8 mei in een online bijeenkomst.

Vandaag publiceert het CRM zijn oordeel: ‘Op basis van het ICF-programma stelt de TU/e alle wetenschappelijke vacatures in beginsel alleen open voor vrouwelijke kandidaten. Daarmee is sprake van direct onderscheid op grond van geslacht bij de werving en selectie. Dat is verboden, tenzij er een wettelijke uitzondering van toepassing is. Het College acht het ICF-programma echter een te zwaar middel om dit doel te bereiken’. 

Verschillen

Het grootste probleem vindt het CRM dat de maatregel functie- en universiteitsbreed wordt toegepast: de uitsluiting geldt voor alle wetenschappelijke functies van alle negen faculteiten van de universiteit. ‘Dit brengt voor mannelijke kandidaten een zo vergaande uitsluiting mee dat hun kans op het verkrijgen van een wetenschappelijke positie bij de universiteit voor een periode van vijf jaar nagenoeg verwaarloosbaar is. Daarbij komt dat niet alle negen de faculteiten met dezelfde achterstand kampen en er ook verschillen zitten tussen de achterstand van hoogleraar, UHD en UD’, schrijft het CRM.

Rector Frank Baaijens respecteert de beslissing. "Het College voor de Rechten van de Mens erkent onze doelen en de ernstige achterstand van vrouwen in onze organisatie. Het College concludeert echter dat ons programma te breed is qua toepassing. Het wordt gewaardeerd dat het College duidelijke handvatten biedt over welke maatregelen we kunnen nemen om onze genderbalans te verbeteren. We zullen de bevindingen van het College goed bestuderen, evenals hun aanbevelingen, om te bepalen hoe we verdergaan." 

Te dwingend

Hoogleraar Boudewijn van Dongen is blij met de uitspraak van het CRM. Afgelopen jaar heeft hij zelf te maken gehad met het invullen van een vacature bij zijn faculteit Mathematics and Computer Science. Het is hem naar eigen zeggen niet gelukt een vrouw aan te stellen, ondanks grote inspanningen van professionele recruiters. Van Dongen: “Ik ben het eens met de rector dat er oog moet zijn voor de genderbalans. Maar het ICF-programma is te zwaar en te dwingend. De wachttijd van zes maanden is niet verstandig. In die tijd raken we geïnteresseerde goede mannelijke kandidaten kwijt.”

Van Dongen noemt nog een ander risico: “Je moet heel erg uitkijken dat vrouwen over een aantal jaren te horen krijgen dat ze zijn aangenomen omdat ze een vrouw zijn. Dat stigma moeten we zeker voorkomen. De uitspraak nu is heel duidelijk: het ICF-programma is te zwaar en wordt te breed toegepast. Wat mij betreft zou de recruiter degene moeten zijn die beslist of er voldoende actie ondernomen is om vrouwen te bereiken en uit te nodigen.” 

Beter evenwicht

Het CvB zegt door te gaan met het zoeken naar een beter evenwicht tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke wetenschappers. "Onze toewijding aan deze zeer belangrijke zaak is onveranderd", aldus collegevoorzitter Robert-Jan Smits. "Ons Irène Curie Fellowship-programma is zeer effectief gebleken. We hebben sinds de start van het programma 48 zeer getalenteerde vrouwelijke wetenschappers aangenomen, van over de hele wereld. Ons algemene doel is onveranderd: we willen dat binnen vijf jaar dertig procent van de wetenschappelijke staf vrouw is. Want bij dat percentage is een minderheid niet meer in de minderheid en heeft ze de positie en invloed die ze verdient."

Hoogleraar Kees Storm is onverminderd voorstander van positieve discriminatie. Hij ziet toch pluspunten in deze uitspraak. “Er is wel degelijk erkenning voor de grote problemen waarmee de TU/e te kampen heeft op dit gebied. We zijn alleen teruggefloten op proportionaliteit - de verhouding tussen probleem en oplossing. Het ICF-programma is ingesteld op álle faculteiten en bij álle wetenschappelijk posities. Gelukkig zit er een hoop tussen álles doen en niets doen, en hebben we nog veel speelruimte. Ik hoop dan ook dat we gaan kijken naar een gepaste verhouding waarin we toch herstelmaatregelen kunnen blijven inzetten. We hoeven zeker niet bij de pakken te gaan neerzitten.”