Brughoektumoren zijn gezwellen die ontstaan in het omhulsel van de evenwichts- of gehoorzenuw, in de schedelruimte achter het oor - tussen de hersenstam en de kleine hersenen - die de brughoek wordt genoemd. Hoewel deze zeldzame tumoren goedaardig zijn, hetgeen betekent dat ze zich niet verspreiden en in het algemeen langzaam groeien, kunnen ze gehoorklachten als doofheid of oorsuizen en evenwichtsstoornissen veroorzaken. Blijft de tumor doorgroeien, dan komen ook de hersenen in de verdrukking en kan het gezwel zelfs levensbedreigend zijn.

Bestraling

Brughoektumoren kunnen op twee manieren behandeld worden, legt promovendus Patrick Langenhuizen uit. “De grotere tumoren worden meestal chirurgisch verwijderd; vaak overigens slechts gedeeltelijk, uit angst dat de zenuw verder beschadigd raakt. Een alternatief is bestraling met een zogeheten gamma knife.”

Dat apparaat, beschreven als een stralingstoestel met de nauwkeurigheid van een scalpel, bestaat uit zo’n tweehonderd radioactieve bronnen, in paraboolvorm opgesteld, zodat de straling van al die bronnen slechts op één specifiek punt overlapt. “Daardoor kun je gericht een tumor bestralen, terwijl het omliggende weefsel slechts een heel lage dosis straling ontvangt.” Na een eenmalige bestraling zou de tumor in het ideale geval niet meer verder moeten groeien.

Sinds 2002 beschikt het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg over zo’n ‘gamma knife’, tot voor kort als enige ziekenhuis in Nederland. Hier worden brughoektumoren zowel met dit apparaat als via chirurgische ingrepen behandeld. Bestraling met het ‘gamma knife’ is in principe veiliger, minder ingrijpend en goedkoper dan chirurgie, en heeft daarom in principe de voorkeur.

Helaas is nog maar weinig bekend over welke aanpak in welke gevallen het verstandigst is, vertelt Langenhuizen. “Mede door de zeldzaamheid van deze tumoren bestaan daar nauwelijks studies over.” Daarom ging hij in samenwerking met de groep Video Coding & Architectures van hoogleraar Peter de With (TU/e-faculteit Electrical Engineering) en neurochirurg Jeroen Verheul aan de slag bij het ETZ om te kijken of je op basis van MRI-scans per patiënt kunt voorspellen of opereren of bestralen de beste oplossing is.

Monnikenwerk

Die queeste begon met het intekenen van de omtrek van tumoren in zo’n vierduizend 3D MRI-beelden, afkomstig van honderden in Tilburg behandelde patiënten - een monnikenwerk dat Langenhuizen bijna een jaar kostte. Maar toen had hij wel een unieke database waarop hij zijn analyses kon loslaten. “De MRI-beelden van de tumor zijn niet homogeen, daar zitten allerlei variaties in grijswaarden in. De gedachte is dat je met kunstmatige intelligentie verbanden kunt vinden tussen dergelijke beeldkarakteristieken en bijvoorbeeld de groeisnelheid van de tumor en de prognose na de behandeling.”