“Het PBL analyseert de opties groen gas, volledig elektrisch, warmtenet bij hoge en lage temperatuur, een combinatie van gas en elektra, en een mix van alle voorgaande opties. Voor maart volgend jaar is nog een update gepland waarin ook waterstof en aquathermie worden meegenomen, evenals de kosten voor de burger. Vervolgens zou ik als gemeente Eindhoven per wijk gaan bekijken hoe wij als universiteit kunnen helpen.”

Gas als optie

Smeulders benadrukt nog dat in de analyse van het PBL ook gas als warmtebron dus gewoon wordt meegenomen. Men raakt er volgens hem bij de overheid inmiddels van doordrongen dat het gas volledig loslaten simpelweg veel te duur is - precies wat de hoogleraar vorig jaar in een veelgelezen artikel op de site van Cursor betoogde.

Overigens is de TU/e volgens Smeulders enkele jaren geleden al betrokken geraakt bij een ‘Convenant CO₂-reductie’ dat door de Eindhovense woningcorporaties is afgesloten met de gemeente. “Daarvoor ben ik vanuit de TU/e de aanspreekpersoon, en met de voorganger van wethouder Rik Thijs had ik ook regelmatig contact.”

Verduurzaming gebouwen

Vanuit zijn eigen groep worden regelmatig de opties voor verduurzaming van specifieke gebouwen of projecten onderzocht, zegt Smeulders. Enkele jaren geleden bijvoorbeeld heeft hij met twee studenten gekeken naar de mogelijkheden voor CO₂-reductie van het Ir. Ottenbad in Eindhoven (zie kader). “Dat was ook in samenwerking met de gemeente, dus dat rapport zullen ze nog hebben liggen.”

Dergelijke projecten zijn altijd met afstudeerders geweest, zegt de hoogleraar Energy Technology. “Dus dat kost de gemeente niets. Ik zou het wel waarderen als ze iets ambitieuzer zouden worden wat betreft de financiering van projecten met de TU/e. Het zou volgens mij heel nuttig kunnen zijn om een PDEng-student eens te laten kijken naar hoe bijvoorbeeld de ijsbaan, het sportpark of de nieuwe Tongelreep nog CO₂-zuiniger kunnen worden gemaakt. Zo’n ontwerper-in-opleiding zou dan deels door de gemeente betaald moeten worden.”

“Op de eerste de beste koude dag zal het elektriciteitsnet eruit liggen als gevolg van de enorme piekbelasting door al die warmtepompen. Er is een veel slimmer systeem nodig, dat in zijn geheel doorgerekend moet worden. Binnen het initiatief Renovatieversneller van het Ministerie van Binnenlandse Zaken zijn we daar nu met verschillende groepen binnen Bouwkunde mee bezig op basis van onze bouwfysische rekenmodellen. Die groepen worden nu samengesmeed tot een team dat de overheid op dit vlak adviseert.”

Warmte in steen

Lokale opwekking en opslag van energie vormt de tweede lijn. Bij Bouwkunde wordt bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar het integreren van zonnepanelen in dakkapellen. “Daarvoor staat een grote testfaciliteit op de laagbouw van Vertigo”, zegt Salet. “Daarnaast denken we na over hoe je warmte kunt vasthouden in de woning zelf, in de bouwmaterialen. Dat kan in steen, maar ook in zogeheten phase-changing materials, zoals zout dat kan smelten en weer stollen. Daarin willen we aansluiten bij onderzoek binnen het nieuwe onderzoeksinstituut voor energieopslag van de TU/e: IRES. Bij de ontwikkeling van nieuwe materialen is het natuurlijk van belang dat deze circulair zijn: ze moeten kunnen worden hergebruikt.”

Als derde aandachtspunt voor zijn faculteit noemt Salet vervoer. “Wij werken natuurlijk niet aan zuinige auto’s, maar houden ons wel bezig met stadsplanning. Hoe kun je een stad zo inrichten dat transport verantwoordelijk is voor zo min mogelijk CO₂-uitstoot? Waar moet je dan dat winkelcentrum of sportpark aanleggen? En hoe verandert dat als er steeds meer elektrische auto’s en fietsen komen? Om die vragen te beantwoorden, werken we met zogeheten digital twins van de stad, modellen die worden gevoed door data uit sensoren. Dat past binnen EAISI, het TU/e-instituut voor kunstmatige intelligentie.”

Betonprinten

Zelf vergaarde Salet de afgelopen jaren bekendheid met 3D-geprint beton als bouwmateriaal. Ook die methode kan volgens hem flink bijdragen aan een verminderde uitstoot van CO₂. “Bij het maken van het cement in beton komt veel CO₂ vrij, wel zo’n vijf procent van de totale uitstoot wereldwijd. Zestig procent het beton in gebouwen zit in de vloeren; door die te printen in plaats van in een bekisting te storten, kun je met de helft minder beton toe.”

Daar komt nog bij dat beton in gebouwen ook weer CO₂ opneemt uit de lucht, en dat gebouwen met een kunstmatig groot oppervlak aan beton - wat met een betonprinter relatief eenvoudig voor elkaar te krijgen is - daardoor paradoxaal genoeg juist kunnen bijdragen aan de klimaatdoelen. Of dat ook echt zoden aan de dijk zet, is overigens nog niet duidelijk, benadrukt Salet. “Dat zijn we nu aan het uitzoeken.”

“Uiteindelijk willen we naar beton zonder cement als bindmiddel, maar tot die tijd kunnen we met betonprinters al veel besparen”, zegt de expert. Ook voor 2030 al, gelooft hij. Het vakgebied groeit namelijk als kool. “Ik kan zelfs niet meer bijhouden wie er allemaal aan werkt. Komende zomer is er op de TU/e een groot congres over betonprinten, met zeker de helft van de deelnemers afkomstig van de industrie. Ook de overheid gelooft erin, en de wetenschap verenigt zich door resultaten onderling te delen, dat is heel mooi om mee te maken. De bouwwereld is echt in beweging gekomen.”