Toen de Ethische Toetsingscommissie, die onlangs aan de TU/e is aangesteld, communiceerde dat onderzoeken ethisch getoetst moeten worden, riep dat vragen op bij studenten. Voorstellen voor TU/e-onderzoek met proefpersonen of met herkenbare data van individuen moet vanaf komend kalenderjaar ethisch getoetst worden. Voorheen gold deze verplichting alleen voor medisch onderzoek.

Vooral bij Industrial Design, waar korte cycli met projecten zijn, maakten studenten zich zorgen. Het was aanleiding voor DAS om daar namens de studentenfracties vragen over te stellen tijdens de universiteitsraadsvergadering van oktober. Het antwoord, in het kort: de procedures zijn inmiddels ingericht voor onderzoek en de commissie kijkt momenteel naar de toepasbaarheid van deze procedures binnen het onderwijs. Duidelijk is al wel dat docenten het eerste aanspreekpunt zullen worden voor ethische toetsing binnen het onderwijs, en niet de individuele student. 

Vertegenwoordigers van de Ethische Toetsingscommissie hadden al eerder in een apart informeel overleg met de universiteitsraadsleden gezeten en naar aanleiding van de vragen is er nogmaals een apart overleg gepland met drie studenten: Charlot Felderhof (DAS-lid en student Industrial Design), Laura van der Woerd (Sustainable Innovation, Groep-één|ESR) en Arthur Nijdam (Biomedische Technologie, Groep-één|ESR). Aan hun faculteiten wordt het vaakst gewerkt met proefpersonen.

Meer leren over ethisch handelen

Volgens Felderhof zijn in dat gesprek de eerdere zorgen grotendeels weggenomen. “We weten nu dat de eerdere informatie niet direct op het onderwijs van toepassing is. We vinden het wel belangrijk dat er duidelijkheid voor studenten komt en hebben dat ook aangegeven. Het zou goed zijn als studenten al in een vroeg stadium meer leren over ethisch handelen. We zien nu bijvoorbeeld dat studenten gegevens van proefpersonen delen op Google Drive en niet weten hoe ze beter met die data kunnen omgaan.”

De studenten hebben het beperkte aanbod van onderwijs op het gebied van praktische ethiek aangekaart en uitten hun zorgen over de haalbaarheid van de toepassing van de huidige procedures voor ethische toetsing binnen het onderwijs. Zij hebben vervolgens meegedacht over alternatieve procedures die passend zijn binnen het onderwijs. Tijdens de universiteitsraadsvergadering van deze week werden vragen gesteld over mogelijke piekbelasting voor docenten.

Werkdruk

Volgens Jolanda Habraken, secretaris van de Ethical Review Board, gaat er wel iets veranderen voor studenten en docenten, maar is het niet de bedoeling dat de werkdruk hierdoor toeneemt. “We willen geen administratieve horde opwerpen. We denken er nu aan om zoveel mogelijk ‘paraplu-indieningen’ op te zetten. Dat wil zeggen dat een docent voor meerdere studentprojecten tegelijk één aanvraag kan doen. Minstens zo belangrijk is dat we bij de docenten intrinsieke motivatie aanboren en verantwoordelijkheid creëren en dat zij dat overbrengen op hun studenten.”   

De Ethische Toetsingscommissie zal in nauwe samenwerking met de faculteiten hiervoor beleid opstellen en implementeren. In welke mate en hoe de ethische commissie gaat controleren of het beleid wordt gehandhaafd, is op dit moment nog niet bekend. Habraken: “We gaan geen politieagent spelen, maar het College van Bestuur heeft wel aangegeven dat de adviezen bindend zijn. We kijken naar mogelijkheden om op termijn steekproefsgewijs te gaan controleren.”