Sinds in mei 2018 de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van kracht werd, mogen onderwijsinstellingen niet zonder toestemming informatie aan derden verstrekken die herleidbaar is tot personen. Dat heeft flinke gevolgen voor de Nationale Studenten Enquête (NSE), het tevredenheidsonderzoek in opdracht van de website Studiekeuze123, waar ook de Keuzegids Hoger Onderwijs en Elsevier Beste Studies gebruik van maken.

Fouten

Voorheen kon uit de vooraf ingevulde gegevens van 200 à 300 duizend geënquêteerde studenten worden afgeleid wie zij waren en aan welke opleiding zij studeerden. Maar in de enquête van 2019 moeten studenten dat voor het eerst zelf aangeven. Daarmee zijn fouten gemaakt en dat maakt de NSE dit jaar onbruikbaar, stelt de Vereniging Hogescholen.

Wat ging er zoal mis? Bij het invullen van de enquête konden studenten hun opleiding soms niet aanklikken in het daarvoor bedoelde pull down-menu. “Bij ons waren er dit jaar studenten die aangaven dat zij masteropleidingen volgden die wij helemaal niet aanboden”, zegt collegevoorzitter Paul Rüpp van Avans Hogeschool. “En een kleine tien procent van onze studenten vulde helemaal niet in aan welke opleiding ze studeerden.” Hij had er vorig jaar bij de Vereniging Hogescholen op aangedrongen om studenten vooraf toestemming te vragen dat instellingen hun gegevens doorgaven, maar daarvoor zou volgens Studiekeuze123 de tijd ontbreken.

“Toen duidelijk werd dat er dingen verkeerd waren gelopen, is er met Studiekeuze123 gesproken over mogelijke oplossingen”, zegt Rüpp. “Er is onder meer overwogen om studenten achteraf alsnog om toestemming te vragen, maar dat leek ons niet de juiste weg. Daarom hebben we als hogescholen uiteindelijk besloten om ons maar te concentreren op 2020. Want we vinden de NSE heel belangrijk.”

Herstel

Woordvoerder Gert-Jan Bos van Studiekeuze123 erkent dat er tekortkomingen zaten in de enquête en heeft begrip voor het standpunt van de Vereniging Hogescholen. Toch vertrouwt hij erop dat de fouten hersteld kunnen worden. Met universiteitenvereniging VSNU is afgesproken dat de enquête twee weken langer zal doorlopen en dat de studentgegevens alsnog aan de juiste opleiding worden gekoppeld.

Dat gebeurt bijvoorbeeld met behulp van mailadressen, maar dan alleen bij studenten die niet hebben aangegeven dat ze anoniem willen blijven. De functionarissen gegevensbescherming van de universiteit zullen controleren of dit in overeenstemming met de AVG gebeurt.

Woordvoerder Bart Pierik van de VSNU bevestigt dat de universiteiten er veel aan gelegen is om de enquête van 2019 te kunnen gebruiken. “Meer dan 200 duizend studenten hebben hem al ingevuld. We vertrouwen erop dat het mogelijk is om hem alsnog betrouwbaar te maken.”

Boos

De studentenorganisaties reageren teleurgesteld. “Wij zijn boos”, zegt voorzitter Carline van Breugel van de Landelijke Studentenvakbond. “De hogescholen gooien de handdoek veel te snel in de ring. Wij vinden de privacy van studenten heel belangrijk, maar volgens ons is er voor de enquête van 2019 nog wel een oplossing te vinden.”

Ook Tom van den Brink, voorzitter van het Interstedelijk Studentenoverleg, betreurt het besluit van de hogescholen. “We moeten alles op alles zetten om de NSE in 2020 weer beschikbaar te hebben voor universiteiten én hogescholen. Wat ons betreft komt daar een wettelijke grondslag voor en regelt de minister dat.”

Tweede Kamer

De Tweede Kamer is verrast dat de hogescholen hun medewerking hebben gestaakt. De SP heeft een debat aangevraagd en de VVD wil dat de minister de instellingen wettelijk verplicht om mee te doen aan de NSE. VVD-Kamerlid Judith Tielen is “niet blij” met het besluit van de Vereniging Hogescholen. “De NSE is een belangrijk hulpmiddel voor studiekiezers, en ook voor de opleidingen zelf: hoe zien studenten ons en wat kan er beter?”

Ze vindt het vreemd dat de universiteiten wel bereid zijn om te kijken hoe de resultaten alsnog betrouwbaar kunnen worden gemaakt, en de hogescholen niet. “Ik vraag me af wat de achterliggende reden is. Het lijkt een beetje alsof ze niet willen dat anderen meekijken naar de vergelijking tussen opleidingen.”

Tielen heeft inmiddels Kamervragen gesteld aan de minister. Ziet ze nog mogelijkheden om de gesignaleerde problemen op te lossen? En is ze bereid om instellingen wettelijk te verplichten mee te doen aan een onafhankelijke en anoniem in te vullen landelijke enquête? “De VVD is niet zo van de wettelijke regels”, zegt Tielen, “maar als het nodig is, dan moet het.”

Pissig

Op voorstel van de SP gaat de Tweede Kamer in debat met de minister. “Mij lijkt het besluit van de Vereniging Hogescholen nogal drastisch”, zegt Kamerlid Frank Futselaar. “Ik kan me niet voorstellen dat er niets te doen is met de resultaten. Dat zou doodzonde zijn. Ik sprak oud-collega’s van de hogeschool waar ik vroeger werkte en die waren echt pissig. Onderschat niet dat het draagvlak voor de NSE kan afbrokkelen. Bij studenten die de enquête moeten invullen én bij opleidingen die hun studenten elk jaar aansporen om dat te doen.”