De tweede dialoogsessie aan de TU/e over Plan S werd gistermiddag gehouden in Helix, en het gros van de veertig aanwezigen was afkomstig van Scheikundige Technologie. Plan S, het Europese voornemen om alle wetenschappelijke publicaties met ingang van 1 januari 2020 openbaar toegankelijk te maken, kan aan deze faculteit op weinig enthousiasme rekenen, zo bleek na de tirade waarmee universiteitshoogleraar René Janssen de discussie opende. Volgens Janssen, die zegt geen tegenstander van open access te zijn, gaat Plan S in tegen het fundamentele recht van wetenschappers om zelf te mogen bepalen in welk tijdschrift zij willen publiceren. “Dat moet nooit bepaald kunnen worden door de subsidieverstrekker”, aldus Janssen. Volgens hem is Plan S “een sprekend voorbeeld van een plan dat is bedacht door mensen die zelf geen ervaring hebben met wetenschappelijk publiceren”.

Bij veel van de aanwezigen kon Janssens betoog rekenen op bijval, onder meer van decaan Emiel Hensen - al vroeg op de achterste rij de jonge onderzoekster Veronika Cheplygina zich af of de “monoloog” van Janssen wel paste in een dialoogsessie. Zij zag in de opzet van Plan S juist wel kansen, vooral voor wetenschappers die aan het begin van hun carrière staan en niet direct de beschikking hebben over een groot laboratorium. Cheplygina vertelde dat voor haar publiceren in open access wel werkt en dat ze daardoor ook veel uitnodigingen ontvangt voor voordrachten of samenwerkingen.

Niet gehoord

Janssen zei in reactie daarop geen tegenstander te zijn van open access, maar wel van de manier waarop men het volgens Plan S wil gaan invoeren. “Zijn de gerenommeerde tijdschriften waarin ik wil publiceren straks nog beschikbaar?”, vroeg hij zich hardop af, “en moeten we straks niet tweemaal zoveel gaan betalen om het in open access te krijgen?”. Volgens zijn medestander, decaan Hensen, worden wetenschappers in de discussie over Plan S helemaal niet gehoord en moet straks twintig procent van het totale subsidiebedrag worden uitgegeven aan zaken die niets te maken hebben met het eigenlijke onderzoek.

Rector Frank Baaijens en collegevoorzitter Jan Mengelers probeerden de aanwezigen ervan te overtuigen dat de invoering van Plan S onomkeerbaar is. Volgens Mengelers is het zaak om nu vooral te gaan bekijken hoe de TU/e dat straks "op de verstandigste manier" kan doen. Baaijens attendeerde de wetenschappers erop dat er nog aanpassingen gaan plaatsvinden in het originele plan en dat er eind mei een versie komt die meer duidelijkheid moet verschaffen. Hij zei te streven naar een systeem waarbij de goede punten van het bestaande systeem, zoals een gedegen peer-review, overeind blijven, maar waar wel wordt toegewerkt naar volledig open access voor alles wat wetenschappers aan de TU/e publiceren. “Onderhandelingen met uitgevers moeten ertoe leiden dat dat in ieder geval geen extra kosten met zich gaat meebrengen.”

Mengelers legde aan het einde van de bijeenkomst aan de wetenschappers in de zaal de vraag voor wat die vinden dat het College van Bestuur op dit moment moet doen. "In ieder geval stoppen met de invoering van dit plan", riep Janssen. Hensen voegde eraan toe dat subsidieverstrekker NWO, de Nederlandse universiteiten en de regering ervoor om tafel moeten gaan zitten. Want NWO krijgt haar geld van de overheid en die is dus ook een partij in deze kwestie, aldus de decaan.