Tops doet al jaren onderzoek naar ondermijnende criminaliteit in Nederland. Hij publiceerde in samenwerking met enkele andere onderzoekers het rapport ‘Waar een klein land groot in kan zijn’. Marle de Jonge van Studium Generale omschreef het in de aankondiging mooi als ‘een kleine Breaking Bad in de polder’. “Het is een probleem in heel Nederland, maar Brabant en Limburg lijken er toch wel extra uit te springen”, aldus Tops.

Scheikundestudenten gewild

Scheikunde staat aan de basis van de creatie van synthetische drugs en laten we bij de TU/e nu net labfaciliteiten hebben waar menig drugscrimineel van droomt. De Gelderlander publiceerde onlangs nog dat scheikundestudenten massaal geronseld worden om drugs te maken in xtc-labs. Er schijnen zelfs criminelen te zijn die zich inschrijven voor dergelijke studies om gemakkelijker contact te krijgen met de studenten. Die geruchten zijn volgens  Tops niet logisch: “Iedereen kan synthetische drugs maken. De recepten staan gewoon online op het darkweb. Het verschil tussen een amateur en een echte laborant is dat die laatste meer resultaat haalt uit dezelfde grondstoffen. Maar de productiekosten zijn zo laag, dat is echt niet de moeite.”

In de zaal werd de vraag ook gesteld: zijn hier scheikundestudenten die benaderd zijn om hun kennis te misbruiken? Het bleef stil; in de volle Blauwe Zaal waren dergelijke studenten niet aanwezig. Of in ieder geval durfden ze zich hierover niet uit te spreken.

Lucratieve business

Er gaat een geschatte negentien miljard euro om in de handel in synthetische drugs. Veel van dat verdiende geld gaat uiteindelijk de bovenwereld in. Soms via niet meer traceerbare fondsen of tussenhandel, soms direct. Denk bij dat laatste aan plekken waar met cash betaald kan wordenm zoals bij (dure) restaurants of clubs. Maar ook in de detailhandel wordt vaak met geld betaald waarvan de afkomst dubieus is. Zo worden gewone ondernemers ook deels afhankelijk van de drugshandel en vermengen de onder- en de bovenwereld zich. Er zijn grofweg drie redenen waarom Nederland zo aantrekkelijk is als drugsland:

1: De gateway: we zijn de poort tot Europa met onder andere onze Rotterdamse haven
2: Uitstekende infrastructuur
3: Lage pakkans en dito strafmaat

Die goede infrastructuur betreft niet alleen ons gladde asfalt. Ook het digitale netwerk biedt kansen. Het darkweb functioneert als een uitstekende marktplaats voor de inkoop van grondstoffen, en biedt een mogelijkheid tot distributie en verkoop van illegale drugs. De strafmaat is laag in Nederland, vergeleken met de landen om ons heen. Dan blijft het aantrekkelijk om de productie hier te houden.

Omdat we het in Nederland ook belangrijk vinden economisch verkeer zo min mogelijk te belemmeren, is pakketpost een geliefde distributiemanier van drugscriminelen. Pakketjes worden amper gecontroleerd en voor brieven is er daarnaast nog het briefgeheim. “In Australië vindt ondertussen een honderd procent controle op pakketpost uit Nederland plaats. Maar een beetje crimineel verstuurt zijn drugs dan gewoon vanuit Duitsland of België”, weet Tops.