Nee, zo moet ze bekennen: de Lindau Nobel Laureate Meetings, die kende Ivana nog niet. Totdat haar begeleider, TU/e-hoogleraar Niek Lopes Cardozo, afgelopen najaar vroeg of hij haar - via de KNAW - mocht voordragen. Waarom uitgerekend zij, dat weet ze eigenlijk niet - behalve dat “hij dacht dat het wel in mijn straatje zou liggen”. Een selectieprocedure en een omvangrijke digitale papierwinkel volgden, “het kost je wel even om alles in te vullen”. Maar dan heb je ook wat, een paar maanden later - te weten een uitnodiging om naar Lindau te komen.

En al kende ze de ontmoetingsdagen tot voor kort nog niet; nu Ivana haar ticket op zak heeft, kijkt ze er zeer naar uit. “Het is een uitzonderlijke kans om de allerbesten uit het veld te ontmoeten. Om te ervaren hoe ze zijn, hoe ze denken en wat hen beweegt.” Het is vooral die menselijke kant van deze wetenschappelijke uitblinkers die Ivana boeit. “Over hun onderzoek valt genoeg te lezen, maar welke mensen zitten daar achter?”

In het bijzonder is ze benieuwd naar de Amerikaan Steven Chu, een van de drie winnaars van de Nobelprijs voor de natuurkunde in 1997 (voor de ontdekking van laserkoeling, waarbij atomen gevangen worden gehouden met laserlicht onder zeer lage temperaturen). Later, van 2009 tot 2013, was hij onder meer minister van Energie onder president Barack Obama. “Hij is een van de weinige mensen die ook iets heel ánders belangrijks is gaan doen, buiten het natuurkundige veld. Die uitblinkt in de wetenschap, maar van wie ook de social skills op hoog niveau zijn.”

Ze hoopt de kans te krijgen hem persoonlijk te ontmoeten. Het programma van de ontmoetingsdagen is goedgevuld, weet ze, maar biedt ook de nodige keuzevrijheid en ruimte voor kennismaken en netwerken. “Je zit niet doorlopend te luisteren naar iemand op een podium.”

Mysteries

Ook de hoofdthema’s van de aankomende Lindau Nobel Laureate Meeting - zwaartekrachtgolven, donkere materie - prikkelen haar. “Ik ben zelf vooral heel erg geïnteresseerd in de rol van tijd in de natuurkunde. We weten nog zoveel niet, er zijn nog zoveel mysteries, er valt nog zoveel te beschrijven.” Dat laatste is trouwens voortschrijdend inzicht, vertelt ze lachend, nadat ze als twaalfjarige verknocht raakte aan de natuurkunde in de naïeve veronderstelling daarmee voortaan de hele wereld te kunnen verklaren. “Ik was zo’n kind dat altijd doorvroeg, alles uit elkaar haalde, soms tot wanhoop van mijn familie. Ik wilde dingen zíen, begrijpen.”

Natuurkunde zou haar alle antwoorden brengen, dacht de jonge Ivana. “Inmiddels weet ik dat er grenzen zijn, dat ook de natuurkunde niet alles kan verklaren. Maar de ontwikkelingen gaan snel.” Dit niet in de laatste plaats dankzij de uiteindelijke Nobelprijswinnaars, “de mensen die af en toe een pas op de plaats maken, zaken in twijfel durven trekken, tegen de stroom ingaan”. Die mensen hoopt ze later dit voorjaar ook te treffen in het Duitse Lindau, “open geesten die voorbij de status-quo gaan. Hoe kun je iets nieuws doen als je nooit in twijfel trekt wat in de boeken staat?”.

De Servische onderzoekster, die sinds 2013 in Nederland is en ook haar master aan de TU/e deed, hoopt eind juni haar proefschrift te verdedigen. De promovenda doet onderzoek op het gebied van high temperature plasma diagnostics, voor het gebruik van plasma als brandstof in apparaten voor kernfusie.

De 25-jarige Vincent heeft net zijn master afgerond, met een fraai ‘cum laude’. Hetzelfde deed hij eerder met zijn bachelor aan de TU/e. Of sommigen hem als een streber zien? “Vast wel, ja”, reageert hij lachend. Zelf ziet hij het net even anders: “Ik hoef echt niet álles te doen of kunnen wat kan. Maar wat ik doe, wil ik góed doen.” Over een paar weken begint hij aan zijn promotietraject in dezelfde groep als waar hij afstudeerde: Theory of Polymers and Soft Matter, kortweg TPS.

Net als Ivana had ook Vincent nog nooit gehoord van de Lindau Nobel Laureate Meetings, geeft hij onmiddellijk toe. Totdat zijn directe afstudeerbegeleidster Liesbeth Janssen hem er in het najaar van 2018 op wees. “Ze is er zelf een keer geweest tijdens haar periode als promovendus in Nijmegen en vond het een superleuke conferentie. Ze zei: ‘De kans is klein, maar zullen we het proberen?’.” Via zijn andere begeleider, hoogleraar Kees Storm, ging een aanbevelingsbrief richting de KNAW de deur uit, samen met een uitvoerig CV en een paar regels aan motivatie. “Het leek me vooral een uniek kijkje in de academische wereld, waarbij je hopelijk wat kunt leren van 42 Nobelprijswinnaars en vooral: een beetje met anderen kunt kletsen over wetenschap.”

Niet dat hij zich alle dagen ingraaft in natuurkundige publicaties, of elke snipper berichtgeving over de jaarlijkse Nobelprijswinnaars verslindt. “Ik heb gehoord van mensen die zelfs handtekeningen van Nobelprijswinnaars verzamelen. Dat hoeft voor mij niet, maar het is natuurlijk wel bijzonder om straks de grootste experts in het echt te zien.”

Welke van die experts hij vooral hoopt te horen of misschien zelfs even persoonlijk te spreken, “daar heb ik me nog niet in verdiept”. De TU/e-natuurkundige is zelf vooral geïnteresseerd in de zachte materie en actieve materie. Eind maart studeerde hij af in de biofysica, voor zijn promotieonderzoek duikt hij vanaf 1 mei in de zogenoemde glasfysica. “Ik ga het hard worden van glas onderzoeken, vooral de invloed van actieve deeltjes daarin. Dat brengt ook mogelijke toepassingen in bijvoorbeeld de biologie met zich mee, omdat cellen feitelijk ook een soort glastransitie ondergaan.”

Ongeduldig

Vincent is nadrukkelijk een man van de fundamentele natuurkunde en van de theorie, zegt hij zelf. Bij de vakgroep TPS, “de enige volledig theoretische groep”, is hij dan ook perfect op zijn plek. “Ik ben geen experimenteel natuurkundige. Sowieso ben ik niet superhandig, ik word ook altijd een beetje ongeduldig van experimenten. Met theorie heb ik voor mijn gevoel meer controle over mijn eigen werk, heb je minder te maken met allerlei omstandigheden en ruis. En ik vind programmeren leuk.”

Theoreticus of niet, als natuurkundige hoopt hij op termijn wel degelijk van ‘maatschappelijk nut’ te zijn. “Het gebied van de zachte materie is erg in ontwikkeling en zit redelijk dicht bij toepassingen voor mensen en industrie. Het is natuurlijk prachtig als je als natuurkundige iets kunt ontwikkelen dat uiteindelijk een uitkomst heeft in bijvoorbeeld zoiets complex als het menselijk lichaam.”

Niet dat dergelijke grootse doelen al meespeelden toen hij als vwo-scholier naar de natuurkunde getrokken werd. “Ik was vooral goed in natuurkunde en wiskunde, en met een TU-opleiding zat je goed qua baangarantie, zo werd steeds benadrukt. Maar ik ben geen die-hard ingenieur, heb niet de drive om hand-on technologie te ontwikkelen. Ik zit liever een denkstap daarvóór; iets kunnen verklaren vanuit de grondbeginselen, dat vind ik prachtig.”

In Lindau hoopt hij, los van het meepikken van “hoge-kwaliteit praatjes”, vooral medestudenten vanuit andere culturen te ontmoeten. Of hij, als theoreticus in soft matter, mee kan komen in thema’s als astrofysica, kosmologie en zwaartekrachtgolven (die tijdens de conferentie centraal staan en volgens hem in Eindhoven nauwelijks tot niet aan bod komen), “dat is afwachten”, zegt hij lachend.

Al is het kunnen volgen van een lezing ook weer niet compléét afhankelijk van je eigen (voor)kennis, leerde Vincent al van zijn begeleidster die eerder naar Lindau ging. Lachend: “Briljant onderzoek doen is kennelijk nog geen garantie voor het kunnen houden van een goed praatje”.

> Lees meer over de jaarlijkse ontmoetingsdagen in Lindau in onderstaand kader.