Minister Van Engelshoven maakt haar voornemen vanmiddag bekend in haar toespraak bij de opening van het nieuwe studiejaar in Tilburg. Veel universiteiten en hogescholen hanteren nu een strengere norm. Aan de TU/e ligt die sinds het collegejaar 2015-2016 op 45 studiepunten. Het nieuws zal vooral bij de Erasmus Universiteit Rotterdam hard aankomen. Daar geldt al zes jaar een norm van 60 punten: onder het motto ‘nominaal is normaal’ moeten de Rotterdamse studenten in één keer hun propedeuse halen of anders hun biezen pakken. Daar gaat nu een streep doorheen.

Tenminste, als de D66-minister in de Tweede Kamer een meerderheid achter haar voorstel krijgt. Het plan staat niet in het regeerakkoord, dus de coalitiepartijen (behalve D66 zijn dat VVD, CDA en ChristenUnie) zullen een eigen afweging maken. Het nieuwe ‘plafond’ gaat op zijn vroegst volgend collegejaar gelden.

Onnodig struikelen

Van Engelshoven wil ermee bereiken dat studenten niet langer “onnodig struikelen” in het eerste studiejaar, licht ze toe. Ook hoopt ze dat de “psychische druk” op studenten afneemt nu de norm enigszins wordt verlaagd.

“Met een bsa van 50 of 60 studiepunten in het eerste jaar pak je studenten op het kwetsbaarste moment, aan het begin van hun studie”, meent de minister. Daar zouden vooral studenten last van hebben die als eerste uit hun familie gaan studeren en moeten wennen aan hun “nieuwe leven als student”. Ook hoopt ze dat laatbloeiers op deze manier meer kans maken.

Het bindend studieadvies is oorspronkelijk bedoeld om op tijd te beoordelen of een student geschikt is voor de opleiding. Universiteiten en hogescholen konden ermee voorkomen dat slechte studenten jarenlang bleven ploeteren om dan alsnog te stranden.

Kansloos?

Maar volgens de minister gebruiken opleidingen het bsa tegenwoordig om trage studenten eruit te filteren en het ‘rendement’ van de opleiding te verhogen. “Ik wil niet dat het systeem zo uitpakt en daarom grijp ik in”, zegt ze. “Wie twee derde van zijn eerste jaar haalt kan nooit op de verkeerde plek zitten of kansloos zijn.”

Twee jaar geleden bleek dat hogescholen en universiteiten massaal de wet overtraden met hun bindend studieadvies door studenten ook aan het einde van het tweede jaar nog weg te sturen. Een reeks vonnissen van onderwijsrechtbank CBHO maakte daar een einde aan.

Instellingen pasten snel hun regels aan, maar toen waren honderden studenten al onterecht weggestuurd. Zij mochten in principe weer terugkeren. Een stuk of veertig studenten deden dat ook daadwerkelijk.

Rechtszaken

Maar universiteiten en hogescholen hadden toch veel ruimte om hun eigen norm te stellen. Dit voorjaar wonnen de Erasmus Universiteit en de Hogeschool Rotterdam nog twee rechtszaken van studenten die de strenge bsa-norm van 60 punten aanvochten. Als het aan minister Van Engelshoven ligt, komt daar dus een einde aan. In een debat met de Tweede Kamer had ze al eens eerder gezegd dat ze overwoog om grenzen te stellen aan het bindend studieadvies.

In het najaar komt de minister met een brief over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Daarin zal ze ook dit voorstel nader uitwerken. Ze hoopt dat de onderwijsinstellingen erop vooruit zullen lopen en nu alvast hun normen gaan aanpassen.

Het Interstedelijk Studenten Overleg vindt het voorstel van de minister een grote stap vooruit. Veel eerstejaars moeten volgens het ISO nog wennen aan het hoger onderwijs en het studentenleven. Het bindend studieadvies legt daar nog “een enorme druk bovenop”.

Maar universiteitenvereniging VSNU baalt van de aankondiging. “Ik heb zelf een BSA gekregen bij mijn eerste opleiding en dat was de beste ‘nee’ die ik ooit te horen heb gekregen”, zegt woordvoerder Bart Pierik. “Toen ben ik een andere opleiding gaan doen, die beter bij me paste. Dit voorstel zal ertoe leiden dat meer studenten stranden in hun studie, omdat ze eigenlijk bij de verkeerde opleiding zitten.”

En de psychische druk op studenten? “Het eerste jaar is altijd spannend; daar heeft het BSA helemaal niet zoveel mee te maken”, meent Pierik. “De druk op studenten heeft meer te maken met bijbaantjes, het zoeken van een kamer en het opbouwen van een sociaal netwerk. En het BSA werkt: het studiesucces is omhooggegaan. Universiteiten hebben er goede redenen voor.” 

Het College van Bestuur van de TU/e schaart zich achter de reactie van de VSNU, laat de woordvoerder weten.

Politiek

De politiek reageert verdeeld. D66-Kamerlid Paul van Meenen, partijgenoot van de minister, is opgetogen. “Goed dat minister @ivanengelshoven een grens stelt aan de volstrekte willekeur van eisen aan #studenten bij bindend studieadvies.”

Maar coalitiegenoot VVD ziet helemaal niets in het plan, zegt Kamerlid Judith Tielen. “De minister kiest voor de middelmaat en wil de keuzemogelijkheden van studenten beperken. Waarom zou een student niet mogen kiezen voor een opleiding die een strenge norm van 60 punten hanteert? De ene student excelleert in een opleiding die de lat hoog legt, de andere excelleert in omgeving waar meer rust zit. De minister walst over deze diversiteit heen.”

De psychische druk die studenten ervaren “is wel een probleem en daar moeten we iets mee”, zegt Tielen, “maar dit ideetje gaat niets oplossen. De meeste BSA-normen zitten maar iets hoger, bijvoorbeeld 45 of 50 punten. Het heeft weinig zin om de norm dan een beetje naar beneden te halen.”

Ook regeringspartij CDA krabt zich achter de oren. “Ben nog niet overtuigd”, reageert CDA-Kamerlid Harry van der Molen op Twitter. “‘t Gros van de opleidingen zit net boven de 40 studiepunten. Of keren 15 punten per kwartaal uit, wat automatisch 45 punten is. Levert dus voor die student weinig ‘lucht’ op. Plus: die punten moeten er sowieso komen. Dus krijg je het later drukker. Toch?”

Verdeeld

Net als de coalitie is ook de oppositie verdeeld. SP en GroenLinks zijn ronduit blij. “Ben het lang niet altijd eens met de minister, maar als zij het bindend studieadvies wil versoepelen kan ze op steun van de SP rekenen”, twittert Kamerlid Frank Futselaar. Zijn collega Zihni Özdil van GroenLinks spreekt van een “mooie stap van de minister” en zou het BSA liefst helemaal afschaffen.

Maar Harm Beertema van de PVV is faliekant tegen. “De lat gaat alweer een stukje lager. Hij ligt bijna op de grond. Over een paar jaar zul je zien dat er nog steeds psychische druk is. Dan over 40 punten. En ook dan huilt de @MinOCW weer mee.”