Niet alleen het gebied waar aardgas wordt gewonnen in Groningen kleurt rood op de nieuwe bodemdalingskaart, maar ook het Groene Hart en rond het Betuwelijntracé. Uit de nieuwste meetgegevens van het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica blijkt dat de Nederlandse bodem sneller daalt dan verwacht. Een zorgelijke constatering, meent Rijk Blok. Als universitair docent bij de vakgroep Innovative Structural Design doet hij onderzoek naar funderingstechnieken en geeft hij onderwijs in grondmechanica.

“Daarnaast nemen de belastingen in stedelijk gebied door intensiever gebruik en bebouwing nog steeds toe. In veenrijke gebieden speelt ook nog eens het probleem van oxidatie: door een lager grondwaterpeil sterven plantaardige vezels af en verdwijnt het bovenste deel van een hele bodemlaag. Tel daar nog eens een enorme droge periode in de zomer bij op, waardoor ook stabiele klei en zandlagen in het rivierengebied in toenemende mate inklinken. Niet vreemd dat ook op andere plekken dan Groningen funderingspalen gevaar lopen te rotten of muren scheuren door ongelijkmatige zettingen”, zegt de universitair docent.

Nu op grote schaal duidelijk wordt dat het verzakkingsprobleem complexer is dan gedacht, moeten we hiermee serieus aan de slag. Blok: “Goede voorlichting, per gebouw het funderingsherstel bekijken en meer onderzoek naar nieuwe materialen en bouwtechnieken.”

“Er zijn nu al allerlei technieken voorhanden om op kleinschalig niveau de grond of funderingen te verstevigen. Zo kan aan klei kalk of cement worden toegevoegd voor extra fixatie en kan bijvoorbeeld polyurethaanschuim verzakkende vloeren in de juiste positie terugdrukken. We zijn zelf bezig om een combinatie van een funderingsvloer met dempers en thermische isolatie te ontwikkelen. In eerste instantie om aardbevingsbestendige huizen in Groningen te bouwen, maar dit kan mogelijk ook verder doorgetrokken worden naar nieuwbouw in andere ‘verzakkende’ regio's.”

“Ook voor toekomstige infrastructuur, zoals nieuwe wegen, kunnen we wellicht met lichtere materialen gebruikmaken van drijvend vermogen. Alles om extra belasting - en dus kans op verzakking - te verminderen.”

Monumentaal verval

“Maar het grootste vraagstuk speelt rondom de grondwaterstand. Moeten we deze verder verlagen om het karakteristieke polderlandschap te behouden, of kiezen we ervoor deze te verhogen zodat enorme schade aan historische binnensteden beperkt blijft? Een mogelijkheid is om met drainagebuizen in natte seizoenen water te onttrekken en juist in droge tijden op die plaatsen die dat nodig hebben water toe te voegen. We zullen in ieder geval beter moeten afstemmen willen we niet afstevenen op moerassen of monumentaal verval.”

Onze wetenschappelijke staf is dé vraagbaak om actuele kwesties aan voor te leggen. Of het nu gaat om de energietransitie, automatisering of het gevaar van hackers; zij geven duiding aan zaken die in het nieuws spelen. Trump zou zeggen: “Dat is ook maar een mening”, maar wij waarderen die ten zeerste en brengen daarom elke drie weken een nieuwe aflevering van Profpraat.