“Het uitgangspunt is dat we in het Engels gaan schrijven en spreken. We communiceren aan de TU/e dan in het Nederlands als het kan en in het Engels als het moet”, verduidelijkt Lilian Halsema. Als beleidsmaker aan de TU/e stelde zij op verzoek van het College van Bestuur het plan op om geheel naar het Engels te switchen. Dat houdt volgens haar onder meer in dat alleen in het Nederlands vergaderd wordt als iedereen Nederlands spreekt.

De schriftelijke communicatie is ook in principe in het Engels, behalve als bijvoorbeeld het samenwerken met externe partners of juridische voorschriften vereisen dat in het Nederlands wordt gecommuniceerd - of als de doelgroep waarvoor je schrijft alleen uit Nederlandstaligen bestaat. Ook agenda’s en verslagen die voor een breed publiek toegankelijk moeten zijn, worden straks in het Engels geschreven.

Taal mag geen belemmering zijn

De keuze om geheel op het Engels over te gaan, heeft verschillende redenen, zegt Halsema: “Er was nog geen integraal taalbeleid en we vonden het belangrijk dat dat er wel zou komen. We willen de toegankelijkheid van onder meer de zeggenschap vergroten en voorkomen dat taal een belemmering is voor de communicatie en de community-vorming. Bij het wetenschappelijk personeel is de voertaal al grotendeels Engels en bijna alle TU/e-opleidingen zijn Engelstalig. Alleen het bestuur, de diensten en de medezeggenschap communiceren nog vooral in het Nederlands.”

Het Engels als voertaal wordt niet van vandaag op morgen ingevoerd. “Als er akkoord op komt, willen we een ontwikkelingsgerichte aanpak die we over enkele jaren uitsmeren. Het voorstel is om 1 januari 2020 Engels als voertaal te hebben. We starten het al wel zo snel mogelijk op. De ontwikkeling van medewerkers is een doorlopend proces. Dienst- en faculteitshoofden gaan inventariseren wat er moet veranderen en wat daarvoor nodig is. Ook wordt er met studie- en studentenverenigingen gesproken.”

Aannamebeleid

Verder moet voor alle functies worden bepaald welk niveau Engels vereist is en daar moet ook in het aannamebeleid rekening mee worden gehouden. Docenten hebben nu bijvoorbeeld C1-niveau nodig. Halsema: "Als iemand niet op een bepaald niveau zit, krijgt die persoon uiteraard de mogelijkheid om de kennis bij te spijkeren.” Verder moeten regels en richtlijnen worden onderzocht. “Bepaalde teksten moeten volgens de wet in het Nederlands worden opgesteld. We moeten goed uitzoeken waar dat voor geldt.”

De Nederlandse taal wordt met deze maatregel volgens Halsema niet verwaarloosd. “We moeten ook faciliteren dat met name studenten goed Nederlands leren spreken en schrijven. Dat kan door cursussen, maar ook bijvoorbeeld door een keuzevak in het Nederlands aan te bieden.”

Tot nu toe heeft Halsema weinig klachten gehoord in de groepen waarbinnen deze plannen zijn toegelicht (onder meer decanen en diensthoofden), maar ze is zich ervan bewust dat het praktische bezwaren en dilemma’s met zich mee gaat brengen. “Denk aan een vergadering in het Nederlands houden, waarvan de notulen dan in het Engels moeten.” Halsema verwacht niet dat de maatregel heel veel extra kosten met zich meebrengt. “Er is voldoende opleidingsbudget en dat nutten we nu nog niet uit.”
Ze vat samen: “Het gaat erom dat dit een richting is die we uit willen. We willen een cultuurverandering realiseren en gaan kijken wat we daarvoor nodig hebben.”

Tweetalig

Andere universiteiten in Nederland zijn al verder met het invoeren van Engels als voertaal, zo memoreert het Hoger Onderwijs Persbureau. Dat geldt met name voor Wageningen en Maastricht.

Wageningen Universiteit, met eveneens veel internationale studenten en docenten, is tweetalig. “Engels is de voertaal waar dat nuttig en zinvol is”, zegt woordvoerder Simon Vink. “De studentenraad heeft voor Engels gekozen, maar in de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad spreekt iedereen zijn eigen taal en wordt er getolkt. Het idee is dat er niemand wordt buitengesloten. Om die reden worden ook de Nederlandse beleidstukken van het bestuur in het Engels vertaald en is ook universiteitsblad Resource tweetalig.”

Alle medewerkers van Wageningen Universiteit – dus niet alleen de docenten – kunnen hun Engels laten bijscholen. De Wageningse masteropleidingen zijn Engelstalig en vanaf volgend studiejaar geldt dat ook voor in totaal zeven bacheloropleidingen.  “De voertaal onder de wetenschappers is Engels, de lingua franca van nu. Als je als wetenschapper een breder platform wil dan  De Wereld Draait Door zit er weinig anders op”, aldus Vink.

Verhit

Ook de Universiteit Maastricht, waar maar liefst de helft van de studenten uit het buitenland komt, is officieel tweetalig. Veel beleidsstukken worden alleen nog in het Engels geschreven en de voertaal in de medezeggenschap is vaak Engels, zelfs als er alleen Nederlandse deelnemers zijn.

Mogelijk onder druk van de verhitte discussie over de verengelsing van het hoger onderwijs heeft het Maastrichtse college van bestuur onlangs nieuw taalbeleid geformuleerd, waaruit universiteitsblad Observant citeert. De keus voor Engels of Nederlands in het onderwijs moet volgens het bestuur afhangen van inhoud en doel van de studie. Als die opleidt voor de internationale arbeidsmarkt, dan is Engels de beste optie.

Daarnaast wil het bestuur dat er meer aandacht komt voor het soms gebrekkige Nederlands van Nederlandse studenten en moeten ook buitenlandse docenten “in het Nederlands kunnen functioneren”.

De universiteitsraad geeft maandag 5 februari een reactie op de plannen voor de TU/e tijdens de universiteitsraadsvergadering. Deze is vanaf 16.00 uur in de grote zaal in Kennispoort. De leden van de U-raad hebben adviesrecht over deze kwestie. De raadsleden wilden vooraf nog geen reactie geven aan Cursor, omdat ze nog bezig zijn met hun beeld-, menings- en besluitvorming.