Wie regelmatig autorijdt, heeft vast wel eens plotseling het rempedaal moeten intrappen omdat een vrachtwagen op een onhandig moment van baan veranderde. Dergelijke manoeuvres hebben een disproportioneel aandeel in het aantal ongelukken op de weg, vertelt promovendus Jan Loof. “In verhouding zijn vrachtwagens veel vaker bij ongelukken betrokken dan personenauto’s. De chauffeurs maken lange, monotone dagen, waardoor hun concentratie afneemt.” Bovendien, benadrukt hij, zijn ze lastiger te besturen; je wijkt niet even vlug uit met een vrachtwagen van meer dan een paar ton. “En de schade bij een ongeluk is dan al snel gigantisch.”

Invoegmanoeuvre

Voldoende reden, kortom, om werk te maken van slimme technologie die het aantal ongelukken met trucks kan terugdringen. Werktuigbouwer Loof ontwikkelde daarom met subsidie van wetenschapsfinancier NWO een ‘invoegassistent’ voor vrachtwagens. “Dat is een systeem dat het voertuig in staat stelt om zelfstandig een invoegmanoeuvre uit te voeren - een stap in de richting van een volledig zelfsturende auto.” Veel voertuigen zijn tegenwoordig voorzien van allerlei sensoren, zoals radar, lidar en camera’s, die een chauffeur kunnen vertellen wanneer de weg vrij is. Die sensoren zouden in de toekomst aan het invoegsysteem van Loof kunnen worden gekoppeld.

De promovendus koos voor een scenario waarbij de chauffeur in principe wel zijn handen aan het stuur houdt en dus elk moment zelf kan ingrijpen. “De vrachtwagen kan de manoeuvre helemaal zonder hulp uitvoeren, maar de kracht waarmee het stuurwiel automatisch draait is zodanig, dat de chauffeur die makkelijk zelf kan overrulen.” De bestuurder voelt dus letterlijk wat de vrachtwagen wil, maar houdt uiteindelijk het heft in eigen handen. “De gedachte is ook dat het systeem pas in werking treedt op het moment dat bijvoorbeeld het knipperlicht wordt aangezet.”

Simulatie

Op basis van een eigen computermodel wist Loof de aansturing van de invoegassistent passend te maken op echte vrachtwagens. Vervolgens testte hij zijn systeem op een voertuigsimulator bij zijn collega’s van de TU Delft. Daarvoor werden echte vrachtwagenchauffeurs gevraagd. “Die vonden dat het allemaal bijzonder realistisch aanvoelde, en dat schijnt nog erg lastig te zijn.”

Ook op de weg heeft de promovendus het systeem getest. Niet met een vrachtwagen, maar met een veel kleiner - en veiliger - voertuig: een Volkswagen Lupo. “Daarin hebben we de simpelweg de stuurbekrachtiging aangepast en zo het stuurgevoel van een vrachtwagen nagebootst, zodat we de invoegassistent konden uitproberen. Een bijrijder gaf met een druk op de knop aan wanneer de auto moest opschuiven. Best spannend, met een zelfgeschreven control-algoritme. En ook een bijzondere gewaarwording, met een kleine personenauto die stuurt als een vrachtwagen!”

Foto | Bart van Overbeeke