Rector magnificus van de TU/e Frank Baaijens (geen wiskundige, maar werktuigbouwkundige) vertelt ter verwelkoming wat wiskunde voor hem als onderzoeker van tissue engineering bij hartkleppen betekende. “Zeventien jaar geleden hadden we nog het probleem dat aan de randen van onze hartkleppen verdikkingen ontstonden. De actie van de cellen hebben we in wiskundige modellen verwerkt en daardoor waren celgedragingen te voorspellen. Wat niet lukte met intuïtie, lukte wel met wiskunde. Het zorgde voor een doorbraak in een gebied waar je het misschien niet zou verwachten.” Wat hem betreft een goede reden om de wiskunde te vieren.

Dat hoef je tegen de mensen in de zaal niet te zeggen. Zeg ook niet tegen professor Nelly Litvak (aan de TU/e en bij Twente University) dat wiskunde niet ‘je ding’ is. De hoogleraar Algorithms for Complex Networks stelt zich ten doel het brede publiek te vertellen dat wiskunde wél hun ding is. Vorige zomer startte ze met Alla Kechejan het lemma `Mathematics - Great and Terrible’ op Facebook over wiskunde voor niet-wiskundigen.

Sinaasappelschil

Daarop verschijnen volgens haar veel emotionele reacties wanneer er bijvoorbeeld met foto’s van een sinaasappelschil wordt uitgelegd dat het oppervlak van een bol viermaal zo groot is als het oppervlak van een cirkel. Ze tonen dat wiskunde echt niet saai is. Kenners reageerden: 'Mathematics on pies - for housewives'. Niet-wiskundigen reageerden: 'It was fantastic. If at school they explained mathematics like this, I would be now building spacecrafts'. 

Lees verder onder de foto.

Litvak vertelt hoe ze erbij kwam wiskunde te populariseren. Haar laatste boek ‘Who needs mathematics?’ is een gevolg van een reactie van een douanebeambte toen ze deze vertelde wat ze aan de andere kant van de grens wilde doen. De vrouw zei namelijk: “And, somebody still needs mathematics?”. Litvak vond het paradoxaal, “want de douane werkt met computers met ingewikkelde schema’s en scant vingerafdrukken. Deze vrouw had geen besef hoezeer wiskunde met de digitale wereld verbonden is.”

De professor heeft geen ambitie het wiskunde-onderwijs te veranderen. “Maar wetenschappers moeten beseffen dat wiskunde inclusief moet worden, dus voor iedereen. Wiskunde is niet speciaal en we moeten het kunnen uitleggen zoals artsen met hun patiënten praten. Zonder medische termen, maar geen genoegen nemen met: 'Het menselijk lichaam is zó ingewikkeld, daar hebben we het niet over'.”

Populariseren

Ionica Smeets, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, vindt dat vertellen over wiskundige problemen het best kan met ‘storytelling’. “Een goed bewijs klinkt ook vaak als een goed verhaal. Gebruik in ieder geval niet de geijkte volgorde van introductie, doelen, experiment, resultaten, conclusie. Begin met de actie, dat doet Netflix ook.”

Tips van Ionica Smeets zijn kort samengevat: geef niet alleen de getallen, breng objecten mee die bij je verhaal passen, maak contact met het publiek “en steel trucjes van Dan Brown. Maar vergeet niet wat je precies wil vertellen”. En wanneer Smeets wil vertellen over de beste plek van het zwaartepunt van een vliegtuig, dan laat ze het publiek een vliegtuigje van papier vouwen, laat er op twee manieren een paperclip opzetten als zwaartepunt (bij geel papier komt het vooraan, bij blauw achteraan) en doet een experiment. 

De tip om spullen mee te brengen, snapte UD’er Tom Verhoeff al lang. Naast een tafel vol wiskunst vertelt hij over het verband tussen kunst en problem solving.

In MetaForum staat komende maand op vloer 1 een portrettengalerij van dertien Europese vrouwen die van betekenis zijn in de wiskunde: een mooie foto, hun favoriete formule en enkele uitspraken waar de passie voor wiskunde van afspat. Er zit geen Nederlandse vrouw tussen en Maria Vlasiou van EWM-NL weet waarom. “Het aantal vrouwelijke hoogleraren wiskunde is in Nederland teleurstellend laag. Er zijn er minder dan tien. Bovendien is de fotoserie geschoten op een congres waar weinig Nederlanders waren.”