De W-hal, gebouwd in de periode 1957-1960 als onderkomen voor de faculteit Werktuigbouwkunde, geniet sinds 2013 al een ‘voorbeschermde status’. Dat wil zeggen dat het object wordt behandeld alsof het al een rijksbeschermde status heeft. De Raad van Cultuur, die een adviserende rol heeft, raadde vorig jaar nog af om van de W-hal officieel een rijksmonument te maken. Het argument: ‘Gaafheid is bij de beoordeling van de raad steeds een belangrijk criterium geweest. De Raad vindt dat dit gebouw daar op nationaal niveau niet aan voldoet en adviseert u dit gebouw niet aan te wijzen als rijksmonument.’

Zeldzaam

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) kan gebouwen voordragen en de minister van OCW heeft de doorslaggevende stem. Een RCE-woordvoerder laat weten wat de motivatie was om de W-hal tóch als rijksmonument te bestempelen: 'De transformatie was voor ons geen belemmering voor de aanwijzing. De W-hal heeft hierdoor wel aan gaafheid ingeboet, maar de belangrijkste, waardevolle karakteristieken zijn nog steeds goed herkenbaar. Het gaat daarbij vooral om de destijds innovatieve constructie, de modulaire opbouw, het dak met het kenmerkende dambordpatroon en de originele kleurstelling. De zeldzaamheid, ook een belangrijk criterium, is toegenomen omdat het vergelijkbare hallencomplex op de campus van de Universiteit Twente in Enschede grotendeels is gesloopt.'

Als een object het predicaat rijksmonument heeft, geniet het extra bescherming. Dat betekent dat bij ingrijpende  aanpassingen in het pand een vergunning bij de gemeente aangevraagd moet worden, waarbij dan de RCE advies geeft - en dat er subsidiemogelijkheden zijn voor onderhoud en restauratie. De toekenning van vandaag maakt deel uit van het aanwijzingsprogramma Wederopbouw (1940-1965). Nederland telt 63.000 rijksmonumenten en Eindhoven heeft er 150.

Resultaat past wonderwel

De TU/e vroeg in 2007 nog een sloopvergunning aan voor de W-hal, maar die is niet toegekend omdat verschillende partijen vonden dat het gebouw in aanmerking voor de monumentenstatus kwam. Jo van Ham, vicevoorzitter van het College van Bestuur, schreef in het boek dat bij de opening van MetaForum verscheen: ‘Toen in 2006 de stichting Wederopbouwerfgoed als verjaardagscadeau voor de vijftigjarige universiteit de monumentenstatus voor die W-hal wilde aanvragen, was de universiteit daar, eufemistisch geformuleerd, niet echt blij mee. Een monumentenstatus geldt in de bouwwereld eerder als een dure handenbinder dan als wind in de rug.’ 

Van Ham is nu echter bijzonder verheugd met de erkenning. “De renovatie van de W-hal markeert een omslag in ons denken over de cultuurhistorische waarde van ons vastgoed. Sindsdien is dat een vast uitgangspunt in ons huisvestingsbeleid. We bouwen nu voort op het sterke ensemble aan gebouwen dat hier al tientallen jaren aanwezig is”, vertelt Van Ham. “Je ziet dat terug in latere projecten. Bijvoorbeeld bij de renovatie van het voormalige Ketelgebouw tot gebouw Ceres, waar we de BNA-architectuurprijs voor kregen. En meer nog bij de bijna afgeronde renovatie van Atlas, het voormalige Hoofdgebouw.”

Minister Ingrid van Engelshoven overhandigt het rijksmonument-bordje en de documenten vanmiddag om 16.20 uur aan Jo van Ham, bij de trappen bij MetaForum. Volgens de RCE-woordvoerder is het uitzonderlijk dat de minister persoonlijk langskomt – ‘meestal doet een regiohoofd van onze dienst dat, soms ook een van onze twee directeuren’. Waar het bordje precies komt te hangen is nog niet bekend, daar beslist Dienst Huisvesting nog over. De minister bezoekt deze middag ook het Photonicalab in Flux en ze wordt bij ICMS bijgepraat over Strategie 2030, de langetermijnvisie van de TU/e.

De foto van de W-hal gemaakt in 2007, net voor de transformatie tot MetaForum.