- Onderzoek
- 09/08/2018
Vijf TU/e-publicaties op lijst 'neptijdschriften'
Op de lijst van wetenschappelijke publicaties in zogeheten 'predatory journals', waarover de Volkskrant gisteren schreef, staan vijf TU/e-publicaties verspreid over zes jaar tijd. "Dit soort journals zijn de donkere kant van open access", zegt Marjet Elemans, specialist open access bij het Informatie Expertise Centrum van de TU/e.
De Volkskrant kreeg input voor het artikel over de 'nepuitgevers' in de wetenschappelijke wereld van het internationale journalistieke onderzoekscollectief ICIJ. De zogeheten rooftijdschriften (ook wel predatory journals genoemd) publiceren tegen betaling van wetenschappers hun artikelen zonder een kwaliteitstoets via peer review, zoals gebruikelijk is.
Over zes jaar tijd gaat het om driehonderd publicaties bij een malafide uitgever, waarvan er dus vijf van de TU/e komen. De namen op de lijst worden niet bekendgemaakt. "Er worden heel veel publicaties gedaan, driehonderd is niks", zegt Daniël Lakens, onderzoeker bij Human Technology Interaction. Hij ontwikkelt onder meer methodes voor het kritisch reviewen van onderzoeken. "We hebben die lijst niet, dus ik weet niet hoe erg het is, noch wat de kwaliteit van de onderzoeken is die zijn ingestuurd. In mijn directe omgeving ken ik niemand die dit overkomen is", zegt Lakens.
Geen zooitje
Lakens maakt zich geen zorgen over de paar TU/e-publicaties die bij een van de nep-uitgevers terecht zijn gekomen. "We weten dat dit gebeurt, het is niet het grootste probleem. Het gaat niet om artikelen die veel impact hebben. Het is jammer als het publiek nu denkt dat wetenschappers er een zooitje van maken, want dat is niet zo. Het valt heel erg mee."
Aan de TU/e worden jaarlijks tussen de 1.800 en 2.000 artikelen gepubliceerd via peer review, zegt Marjet Elemans, specialist open acces bij het Informatie Expertise Centrum van de TU/e. "Het gros wordt gepubliceerd in gerenommeerde tijdschriften - met peer review", zegt Elemans, "maar onderaan die lijst hangt een lange staart waarin ook predatory journals zullen voorkomen." Ze noemt deze 'neptijdschriften' de donkere kant van open access.
De universiteit geeft geen richtlijnen waar wel en niet te publiceren. "Bij elke groep circuleert wel een lijst van goed aangeschreven journals waarin gepubliceerd kan worden", weet Elemans uit ervaring.
Hoe erg is het bestaan van deze rooftijdschriften? "Ze laten wetenschappers flink betalen voor een publicatie in hun tijdschrift, die ze zonder peer review plaatsen. Terwijl er gezegd wordt dat dat wel gebeurt. Er zijn dus online artikelen beschikbaar waar nooit iemand een kwaliteitscheck op gedaan heeft. Dat is eigenlijk vervuiling van de wetenschappelijke database."
Druk om te publiceren
Elemans realiseert zich dat de druk om te publiceren groot kan zijn: "Als je wordt afgerekend op je aantal publicaties en je hebt een verhaal dat je onder tijdsdruk gepubliceerd moet zien te krijgen, dan kan het gebeuren dat je bij zo'n tijdschrift uitkomt. We weten niet of onderzoekers bewust kiezen om daar te publiceren, of dat sommigen er per ongeluk in terecht komen. Predatory journals staan erom bekend dat ze eindeloos mailen naar onderzoekers of ze willen indienen." Ze raadt aan om altijd goed te checken wat voor journal het betreft, bijvoorbeeld via de site Think check submit.
Discussie