Het systeem werkt als volgt: scholieren melden zich aan bij Raise.me, een platform dat het hoger onderwijs toegankelijk wil maken voor mensen met een laag inkomen. Op de middelbare school kunnen ze hun schoolprestaties doorgeven aan de instellingen van hun voorkeur.

Er zijn ruim tweehonderd universiteiten en colleges aangesloten bij Raise.me. Scholieren verdienen op basis van hun schoolprestaties een ‘micro-scholarship’ bij verschillende instellingen. Niet alleen hoge cijfers tellen mee: ook sport en andere buitenschoolse activiteiten kunnen geld opleveren. Al zevenhonderdduizend scholieren verdienden een studiebeurs met de dienst. Dat leverde ze gemiddeld vijfduizend dollar per jaar op.

Hoeveel ze met iedere activiteit kunnen verdienen, verschilt per instelling. De deelnemers ontvangen uiteindelijk alleen de beurs van de instelling waar ze zich inschrijven. Hoger-onderwijsinstellingen kunnen op die manier vroeg beginnen met het aan zich binden van gemotiveerde aspirant-studenten.

Is het wel zo verstandig om een prijskaartje aan iedere toets te hangen, vragen critici? De directeur van Raise.me ziet geen problemen: volgens hem verhogen financiële prikkels de studieprestaties van scholieren en lijdt hun intrinsieke motivatie er niet onder.

De hoog aangeschreven Cornell University, die ook meedoet aan Raise.me, zegt op haar website positieve kanten van het platform te zien: “Raise.me is geen vereiste, maar een handige optie waarmee scholieren de grote taak om college-ready te worden kunnen opbreken in kleine, overzichtelijke taken.”

Financiële prikkels

Esther-Mirjam Sent, hoogleraar economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit, vindt dat er wel degelijk “een risico is dat de extrinsieke prikkels de intrinsieke motivatie uithollen”. Of zoiets in Nederland mogelijk zou zijn, betwijfelt ze, vanwege de grote verschillen tussen beide landen. Ze schreef daarover een column in de Volkskrant.

Daarnaast is het in Nederland ongebruikelijk dat instellingen studiebeurzen vergeven. Bij university colleges, die een hoger collegegeldtarief rekenen, kunnen excellerende studenten er soms aanspraak op maken.