Rector Frank Baaijens zegt het in alle eerlijkheid: “Ik dacht dat ik geen gendervooroordelen had en dat vrouwen ook niet aan gender bias deden. Maar een lezing van Noami Ellemers bij KNAW bewees het tegendeel.”

Nu is de Utrechtse hoogleraar Organisatiepsychologie in de Zwarte Doos en vertelt de aanwezige TU/e’ers over de ontkenning van vrouwendiscriminatie, over de ervaringen van een transseksueel, over salarisonderhandelingen, en hoe reacties op sollicitatiebrieven vol vooroordelen zitten.

“Open je ogen. Ik heb een boodschap die moeilijk te accepteren is. Ik wil je niet depressief maken, ik zal ook oplossingen voordragen.” Ellemers presenteert aansluitend een enorme hoeveelheid wetenschappelijke data. Terwijl landelijk gezien ongeveer evenveel jongens als meisjes gaan studeren, eindigt slechts 17,1 procent van de vrouwen in een hoogleraarspositie. “Dat zijn cijfers van 2015, maar dat was dertig jaar geleden ook al zo en dat zal nog wel een tijd zo blijven.”

Gelijke kansen

Discriminatie wordt niet herkend, stelt Ellemers. Maar als zij op een rij zet waar de NWO-grants en ERC-grants terecht komen, valt niet meer te ontkennen dat veel minder vrouwen deze ontvangen. “Krijgen vrouwen en mannen gelijke kansen? Ze krijgen aanwijsbaar minder geld voor het opzetten van onderzoek. En er is een gender pay gap; het percentage mannen in de hogere salarisschalen is groter, het percentage vrouwen in de lagere regionen is ook groter.”

Meer dan aan training voor betere salarisonderhandelingen, hebben vrouwen wat aan het openbaar maken van dit probleem. “Maak het zichtbaar per faculteit en vraag je af of het te herstellen is”, adviseert Ellemers de rector.

Een andere tip, voor alle aanwezigen: “Let erop hoe je iemand voorstelt. Als ik in een panel zit met mannen, worden zij genoemd bij hun titel, en ik bij mijn voornaam.” Ellemers deed er onderzoek naar; het gebeurt vaker wel dan niet. Nog iets over woorden: “Noem vrouwen niet hardwerkend en toegewijd. Noem ze briljant en uitmuntend, als ze dat zijn. Zo worden mannen ook bestempeld.”

Support

Na Ellemers stortvloed aan voorbeelden is er een paneldiscussie, geleid door presentatrice Isolde Hallensleben. Die zegt dat ze eigenlijk wiskunde wilde studeren, maar dat haar ouders haar de talenkant opduwden. De hoogleraren Bert Blocken, Kitty Nijmeijer en Wijnand IJsselsteijn, en de studenten Amie Jonkman en Tom Vrancken nemen zitting in het panel.

Moeten vrouwen gesteund worden door speciale programma’s of moeten ze voor zichzelf opkomen? “Als ik merk dat in een groep een vrouw niet gehoord wordt, dan herhaal ik wat ze zei en zeg erbij dat ik haar herhaal. Dat is support.” Het panel is het eens dat dat niet neerbuigend hoeft te zijn. Nijmeijer: “Het gaat om de toon.”

IJsselsteijn waarschuwt dat vrouwen niet als hulpbehoevenden moeten worden geframed. “Het tekort aan vrouwen is geen probleem voor de vrouwen, maar voor de TU/e. We moeten mannen vertellen dat ze een mooie rol hebben in het scheppen van gelijke kansen. Laat ze de toekomst door de ogen van hun dochters bekijken.”

Cultuuromslag

Het slotwoord is voor Ellemers: “Mensen aan universiteiten denken dat ze objectief en rationeel handelen, dat maakt het moeilijk hier een cultuuromslag te bereiken. Het is belangrijk om je te realiseren dat er hier ook gender bias is. Aan de mannen in deze zaal zou ik willen vragen: Spread the word. Want naar jullie wordt geluisterd.”

Tijdens de bijeenkomst werden filmpjes vertoond waarin hoogleraren hun visie op het onderwerp geven. Die van Patricia Dankers en Bert Meijer is hier te bekijken.