Pakweg twee seconden bedenktijd had Lavrijsen (verbonden aan de groep Fysica van Nanostructuren) naar eigen zeggen nodig toen quiz-organisatoren NWO en VPRO hem benaderden als kandidaat. Volgens hem was hij op de shortlist beland mede naar aanleiding van eerder ontvangen onderzoeksbeurzen van NWO en enkele zelfgeschreven “populairwetenschappelijke stukjes over mijn onderzoek”.

Waar sommige collega-wetenschappers direct voor de eer bedanken (“je kunt natuurlijk ook heel erg op je plaat gaan, vooral richting vakgenoten”), zag de universitair docent er bovenal de potentiële lol van in. Hij werd, volgens hem tot wederzijdse tevredenheid, gekoppeld aan zangeres en muzikante Frédérique Spigt: “Ze is een echte flapuit, reageert overal meteen heel leuk op. Ze weet veel van biologie, maar bijvoorbeeld niks van rekenvragen”.

De verdeling van de vragen was dus in grote lijnen vooraf al wel bepaald, zegt hij. Over één vraag had het tweetal (één van de drie deelnemende duo’s) “een beetje bonje”: ‘Als een baggerschip zand van de bodem van een meer in zijn ruim pompt, wat gebeurt er dan met het waterpeil in het meer?’. Lavrijsen: “Zij als Rotterdamse wist zeker dat er niks zou gebeuren; daar hebben we wel even flink naar elkaar lopen stoken.” De TU/e-docent wist zijn antwoord (‘stijgen’) er echter door te drukken en kreeg niet alleen gelijk, maar ook “een dikke kus op mijn voorhoofd” van Spigt.

De zangeres bleek op haar beurt doorslaggevend in de eindstrijd. Hiervoor moesten de finalisten, met elektrodes op hun hoofd, vanuit een opperste staat van ontspanning een balletje over de streep van de tegenstander zien te ‘sturen’. Niets voor Lavrijsen, zo wist hij vooraf al. Afgelopen jaar volgde hij aan de TU/e een mindfulness-cursus, waarvoor hij al ervaring opdeed met zogenoemde hartcoherentie. “Ik kan mezelf héél goed concentreren, maar niet ontspannen. Dus ik wist: dit moet Frédérique doen.” En met succes: “Ze was ontzéttend relaxed”.

Stress over minicollege

Lavrijsen kijkt tevreden terug op zijn quizdeelname, ook op het gemonteerde eindresultaat ervan dat werd uitgezonden op Eerste Kerstdag. Dit ondanks dat hij ook enkele foute antwoorden en verkeerde toelichtingen had gegeven, erkent de natuurkundige. Verder had hij naar eigen zeggen wat stress gehad over het minicollege dat hij vooraf over zijn vakgebied (nanomagnetisme) mocht geven: “Bij de repetitie ’s middags kreeg de cameraman niet alles goed in beeld, waardoor ik lastminute dingen heb moeten aanpassen. Ik vond het daardoor tijdens de opnames zelf niet heel goed gaan, maar in de uitzending was alles perfect gemonteerd.”

Hij vervolgt: “Het was superleuk om te doen, het ging er ook allemaal heel ontspannen aan toe. Ik heb ontzettend veel leuke reacties gehad; mensen vonden me vooral heel enthousiast, anderen mailden met vragen over mijn onderzoek. Wellicht leveren die nieuwe contacten nog wel iets op.”

Behalve strijken met de hoogste eer mogen Lavrijsen en Spigt ook nog een keer op reis naar het Canarische eiland La Palma, inclusief bezoek aan de befaamde William Herschel Telescoop. De twee winnaars gaan overigens niet samen; Lavrijsen neemt zijn vrouw en dochter mee.

Reinoud Lavrijsen was niet de eerste TU/e’er die deelnam aan de Nationale Wetenschapsquiz. Faculteitsgenoot Erwin Kessels, Remco van der Hofstad (Wiskunde & Informatica) en Patricia Dankers (Biomedische Technologie) gingen hem eerder voor, maar geen van hen wist de quiz ook op zijn of haar naam te schrijven.

De uitzending gemist? Terugblikken op de Nationale Wetenschapsquiz, inclusief alle vragen en antwoorden, kan hier.