Wereldwijd raakt de vrijheid van wetenschappers in het gedrang, stellen de rectoren. En daar moeten iets aan gebeuren: “De geschiedenis leert dat we te vaak wegkeken van onwelgevallige zaken of ons te lang in slaap lieten sussen.”

Volgens hen gaat het sinds de economische crisis en de Arabische lente de verkeerde kant op: “Het onvermogen van Europa om snel en adequaat te reageren op de stroom vluchtelingen, samen met de oplopende Oost-West spanningen, hebben geleid tot grote zorgen onder delen van de bevolking, de versterking van populistische partijen en een steeds sterkere oriëntatie op het eigen land.”

En dat is ook schadelijk voor de vrije wetenschap. Ze verwijzen naar de Iraanse wetenschapper van de Vrije Universiteit Brussel die de doodstraf boven het hoofd hangt, maar ook naar Rusland en de Verenigde Staten. Onwelgevallige meningen hebben het zwaar te verduren en het is voor wetenschappers en studenten minder makkelijk geworden om te reizen. Daarnaast wordt de wetenschap ook steeds meer in ‘diskrediet’ gebracht: denk aan kritiek op klimaatwetenschap en vaccinaties.

De rectoren doen zelf wat ze kunnen om de vrijheid van wetenschap en debat te bewaken op hun eigen universiteit, maar er is volgens hen meer nodig. “We roepen de Nederlandse regering, de EU-lidstaten, de Europese Commissie, het Europees Parlement en overheden elders op om zich met kracht te keren tegen inperkingen van de vrije wetenschap.”