De boete gaat fors omhoog, besloot het kabinet dit najaar. Het kost studenten straks driehonderd euro per maand als ze hun studentenreisrecht niet op tijd van hun ov-chipkaart halen. Nu is dat nog geen tweehonderd euro.

PvdA en D66 fronsten de wenkbrauwen. Is dat echt nodig? Zijn er dan zoveel mensen die met een verlopen studentenreisproduct in de trein stappen? En moet die boete werkelijk zo hoog zijn?

Die vragen zijn nu beantwoord. Duizenden studenten krijgen zo’n boete en de meeste schrikken daarvan: ze zetten hun studentenreisproduct alsnog stop. Maar enkele honderden trekken zich er niets van aan. Pakweg één op de tien beboete studenten reist een jaar later nog steeds gratis.

Het kost 326 euro per maand om met een trajectkaart tussen Utrecht en Rotterdam te forensen. Straks komt de boete in de buurt van dit tarief. Maar wie tussen Maastricht en Amsterdam op en neer reist, is na de verhoging nog altijd honderd euro voordeliger uit.

De Landelijke Studenten Vakbond heeft kritiek: “Natuurlijk moet je voorkomen dat mensen er misbruik van maken”, zegt voorzitter Stefan Wirken. “Maar het is ook weer niet de bedoeling om een vergeetachtige student met een boete van driehonderd euro te pakken.”

Hij pleit ervoor om het tarief te laten oplopen: “Geef eerst de boete zoals die was: niet heel hoog, maar wel vervelend. Een maand later moeten ze dan bijvoorbeeld het dubbele betalen.” En voor de echte fraudeurs mag de boete van hem ook boven de driehonderd euro uitkomen.

Ook D66 begrijpt niet dat die boete meteen zo hoog moet zijn. Als DUO de studenten goed waarschuwt, is een tik op de vingers volgens de partij terecht. “Maar een maand ‘vrije uitloop’ vanwege misverstanden, bijzondere omstandigheden of wat dan ook lijkt me redelijk”, aldus Kamerlid Paul van Meenen.

Onderwijsminister Jet Bussemaker spreekt echter van een ‘principiële keuze’. Onterecht doorreizen met een studentenreisproduct mag gewoon niet. Daar krijg je een boete voor. En als je het blijft doen, krijg je hem opnieuw tot je ermee ophoudt.

Het is technisch niet mogelijk om een verlopen studentenreisproduct automatisch van een ov-kaart te halen: dat kan de eigenaar zelf doen. In de toekomst verandert dat waarschijnlijk, zegt een woordvoerder van chipkaartbeheerder Translink, maar dat zal nog een paar jaar duren.

Het aantal boetes wisselt per maand. Afgelopen september waren ruim 26.000 (oud-)studenten de klos. Ongeveer de helft van hen kreeg de boete voor het eerst. Ter vergelijking: de boete voor fietsen zonder licht is 55 euro.