Deze week bleek eens te meer dat studenten zomaar een boete van honderden euro’s krijgen als ze een mailtje van DUO over het hoofd zien. Zolang de voorlichting over de boetes niet op orde is, zou het bedrag niet verder omhoog gaan, had de Tweede Kamer dit voorjaar bedongen.

Maar nu lijken de kaarten anders geschud. Het misbruik door een kleine groep studenten is vooral VVD en CDA een doorn in het oog. Tien procent van de studenten vergeet de kaart op tijd af te melden en tien procent daarvan – 1.600 (oud-)studenten in totaal – blijven de kaart met opzet gebruiken om goedkoper te kunnen reizen.

Aanvankelijk wilde minister Bussemaker de boetes in één klap verdubbelen om zulk misbruik in te dammen, maar de Tweede Kamer floot haar terug. “Het was gewoon een heel dom voorstel, ik kan het niet anders stellen”, aldus Pieter Duisenberg van regeringspartij VVD.

Geen zielenpieten
Toch steunt hij Kamerlid Michel Rog (CDA), die vindt dat misbruikers sneller moeten worden aangepakt. Rog: “Als negentig procent van de studenten zijn ov-kaart wel netjes inlevert, waarom worden ze dan nu afgeschilderd als een stelletje zielenpieten die het allemaal niet begrijpen?”

Overigens is ook het CDA van mening dat DUO beboete studenten “onverwijld” moet informeren, en de eerste vier weken mag de boete wat hem betreft zelfs wat omlaag om vergeetachtige studenten te ontzien. Maar daarna moet hij alsnog worden verdubbeld.

PvdA-Kamerlid Mohammed Mohandis vraagt waarom CDA en VVD ook de studenten willen aanpakken die aantoonbaar geen misbruik maken van de ov-kaart omdat ze niet reizen. Ook Paul van Meenen van D66 wil weten waarom er bij de boetes niet naar het feitelijke reisgedrag van de studenten wordt gekeken.

Privacy
Maar volgens minister Bussemaker is dat niet mogelijk. DUO kan die reisgegevens zelf niet inzien en ze vindt dat ook niet wenselijk. Bij de verbetering van de voorlichting door DUO moet er eveneens goed gekeken worden naar de privacy. “Het is bij dit soort dingen niet alleen een kwestie van iets veranderen in een mailtje van DUO. Wij mogen studenten niet zomaar een mail of sms sturen met de boodschap: pas op, u krijgt een boete. Er hoeft maar één student te zijn die daartegen in beroep gaat en dan mag er helemaal niets meer.”

De allersimpelste oplossing zou de automatische stopzetting van de ov-kaart zijn. “Kon dat maar!”, verzuchtte de minister. Alleen kaarten die al twaalf maanden ongeldig zijn komen nu op een zwarte lijst terecht. Alle verlopen kaarten blokkeren zou technisch niet mogelijk zijn.

Pas als de voorlichting is verbeterd en de kwaadwillende en goedwillende studenten te onderscheiden zijn, kunnen de boetes ook wat Bussemaker betreft omhoog. Ze hoopt dat dit eind volgend jaar het geval zal zijn, want het is “knap ingewikkeld”.

Meerderheid?
De motie van de PvdA om het beleid van de minister te steunen is mede ondertekend door D66, SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren en 50Plus, die samen 69 zetels vertegenwoordigen. Als bijvoorbeeld de kleine christelijke partijen dinsdag voorstemmen is er een parlementaire meerderheid.