“Ik was een beetje verontrust over het bericht dat universiteiten in 2015 niet allemaal zouden investeren in hun onderwijs”, motiveert VSNU-voorzitter Karl Dittrich het overzicht. Twee weken geleden schreef het Hoger Onderwijs Persbureau dat lang niet alle studenten die hun basisbeurs mislopen, daar ook beter onderwijs voor terug krijgen. Dittrich: “Ik dacht: ‘Dat kan bijna niet, we hebben hier toch afspraken over gemaakt?’. Maar ik ben zeer opgewekt nu blijkt dat we op sectorniveau wel degelijk veel investeren.”

De verschillen tussen instellingen blijken groot. Zo maakt de Universiteit Twente dit jaar 2 miljoen euro extra vrij voor beter onderwijs, terwijl de Vrije Universiteit uitkomt op 16,7 miljoen euro. De enige universiteit waar studenten geen extra miljoenen kunnen verwachten, is de Universiteit van Amsterdam.

De Amsterdamse instelling heeft een begrotingstekort, aldus de toelichting. Maar dankzij het studievoorschot kan de instelling wel een aantal bezuinigingen verzachten. Ook de Universiteit Twente zegt niet te kunnen investeren uit de reserves, maar die heeft toch ergens extra geld vandaan gehaald.

“Sommige universiteiten zitten beter in de slappe was dan andere”, erkent Dittrich. “Maar dat hebben wij ook altijd tegen de minister gezegd. We kunnen niet per instelling een bedrag toewijzen. Je ziet dat de UvA een probleem heeft, maar toch wordt ook daar zoveel mogelijk gepoogd de onderwijskwaliteit te verbeteren.”

Daar komt bij dat elke instelling zijn eigen plan moet trekken. “De verschillen passen bij de lokale situatie die we als VSNU belangrijk vinden”, zegt  Dittrich. “De een zet meer in op blended learning, een ander op extra studieplekken. Wat ik overal terugzie, en dat vind ik goed passen bij de visie van de gezamenlijke universiteiten, is het belang van campusonderwijs. Dit klinkt misschien erg romantisch, maar ik zie dat studenten en docenten elkaar opzoeken. Daar ben ik blij mee.”

De universiteiten maken volgens de VSNU extra geld vrij door hun reserves aan te spreken, door minder geld uit te geven aan andere posten dan het onderwijs of door een combinatie van beide. Voor een deel gaat het om nieuwe plannen, maar er worden ook plannen naar voren gehaald of uitgebreid met het extra geld. 

Dat medezeggenschapsraden niet altijd het gevoel hebben dat ze betrokken werden bij die plannen, zoals twee weken geleden ook bleek, kan Dittrich zich best voorstellen. “Pas begin januari is de Wet studievoorschot aangenomen door de Eerste Kamer. Toen waren de begrotingen voor 2015 al klaar. Dus die onduidelijkheid zal er zeker geweest zijn. Maar ik verwacht echt dat dit voor 2016 beter gaat.”

De Wet studievoorschot werd begin dit jaar aangenomen door de Eerste Kamer. Onderdeel van de wet is afschaffing van de basisbeurs per september 2015 voor nieuwe bachelor- en masterstudenten. Het geld dat daarmee vrijkomt, kan de overheid pas vanaf 2018 weer investeren. Om te voorkomen dat studenten tot die tijd tussen wal en schip vallen, hebben universiteiten en hogescholen beloofd dat zij in de tussentijd zelf extra geld vrijmaken om het onderwijs te verbeteren.

Maar de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) is nog niet overtuigd dat er daadwerkelijk extra geld wordt uitgegeven. “Uit de lijst wordt niet inzichtelijk welke investeringen in het kader van het leenstelsel plaatsvinden en welke al stonden gepland”, zegt voorzitter Sara Spano.

Zo zou uit notulen van een vergadering van de medezeggenschapsraad van de Radboud Universiteit blijken dat een extra investering van drie miljoen in feite een nieuwe ‘labeling’ is van oude investeringen. “Op deze manier wil het college voldoen aan de toezegging aan het ministerie”, aldus de LSVb.