Het menselijk lichaam heeft ongeveer 48 soorten kernreceptoren. Vanwege de cruciale rol in ziektebeelden zijn deze eiwitten een geliefd doelwit van medicijnenmakers.

Zo’n dertien procent van alle verkrijgbare medicijnen - uiteenlopend van medicijnen tegen prostaatkanker tot de anticonceptiepil - is gericht op kernreceptoren. Al die medicijnen werken volgens hetzelfde mechanisme. Ze koppelen zich vast aan een kernreceptor - dat kon tot nu eigenlijk maar op één plek op het eiwit - en beïnvloeden daarmee de activiteit ervan.

Het menselijk lichaam stuurt de kernreceptoren echter op precies dezelfde manier aan, namelijk door hormonen af te geven die zich op dezelfde plaats vastkoppelen. Doordat de hormonen en de medicatie dezelfde weg bewandelen, kan het bijvoorbeeld gebeuren dat het menselijk lichaam de hormoonproductie zo bijstuurt dat de werking van het medicijn wordt verstoord.

Het nu gepubliceerde onderzoek, uitgevoerd in de groep Chemical Biology van TU/e-hoogleraar Luc Brunsveld, richtte zich specifiek op de kernreceptor RORγt. Deze speelt een belangrijke rol bij auto-immuunziekten zoals reuma en de ziekte van Crohn. De onderzoekers ontdekten hoe een bepaald molecuul in staat is zich op een andere dan de bekende plaats aan RORγt te hechten en zo deze kernreceptor helemaal uit te schakelen.

Het grote voordeel van deze nieuwe methode is dat ze gebruik maakt van een soort achterdeur van de kernreceptor, waarvan de menselijke hormonen geen gebruik maken. Daardoor kan het menselijk lichaam niet eenvoudig bijsturen en is het potentieel moeilijker om resistentie te ontwikkelen.

Voor het eerst in vijftig jaar is er een effectieve manier gevonden om moleculen op een andere plaats aan een kernreceptor te laten binden en deze daarmee geheel uit te zetten, vertelt Brunsveld. Dat opent de weg naar nieuwe medicijnen voor auto-immuunziekten.

Maar de impact kan verder reiken. Wellicht kunnen sommige van de overige 47 kernreceptoren op dezelfde manier geblokkeerd worden. Daarmee zou een heel nieuw spectrum aan medicijnen mogelijk worden, die mogelijk minder last hebben van problemen als resistentie. “Dit nieuws gaat een groot effect hebben op het veld van de medicijnontwikkeling”, verwacht Brunsveld. “Ik verwacht dat er een flinke stroom aan vervolgonderzoek komt om te bekijken wat er nog meer mogelijk is.”

Bron: Persteam TU/e