Afgelopen zondag stemde een meerderheid van de Zwitsers voor een immigratiequotum. De regering komt voor het eind van het jaar met een wet naar aanleiding van het referendum, maar als het quotum daadwerkelijk wordt ingevoerd kan dat voor Zwitserse studenten en wetenschappers het einde betekenen van Europese samenwerking in Erasmus+ en het onderzoeksprogramma Horizon 2020.

“Dit kan verwoestende gevolgen hebben, die moeilijk weer ongedaan kunnen worden gemaakt”, vreest ESU-voorzitter Elisabeth Gerke. “Het is van het grootste belang dat Zwitserland onderdeel blijft uitmaken van de Europese hoger onderwijs ruimte.” Ook de Zwitserse studentenvakbond maakt zich zorgen. “Dit is slecht nieuws. Europese samenwerking is voor ons erg belangrijk”, zegt voorzitter Lea Meister.

Volgens de bonden gingen in 2011-2012 zo’n 2.600 Zwitsers met een Erasmusbeurs naar het buitenland, andersom kwamen bijna 2.900 Europese studenten voor een periode in het Alpenland studeren. Zwitserland is geen lid van de EU, maar heeft bilaterale afspraken gemaakt, onder meer over deelname aan onderzoeks- en onderwijsprogramma’s. Als het land zich niet meer houdt aan de afspraak dat Europese burgers altijd welkom zijn, treedt de zogeheten ‘guillotine clausule’ in werking: als één verdrag niet goed wordt nageleefd, mogen de lidstaten alle verdragen opschorten of nietig verklaren.

Onaannemelijk is dat niet. De Europese Unie is teleurgesteld in de uitslag van het referendum en noemde het vrije verkeer van personen in een reactie het belangrijkste principe van de unie. De EU speelt het spel nu al hard: onderhandelingen met de Zwitsers over de stroomvoorziening van het land zijn na het referendum opgeschort.