Op de website van de Nederlandse organisatie van Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is de volgende tekst te lezen: Prof.dr. E.W. (Bert) Meijer treedt terug als lid van het algemeen bestuur van NWO. Zoals aangekondigd in de Wetenschapsvisie is het voornemen om NWO bestuurlijk en organisatorisch te veranderen. De toekomstige structuur van NWO wordt in de komende periode nader uitgewerkt. Prof. dr. E.W. Meijer heeft een persoonlijke afweging gemaakt en heeft besloten zich niet meer als NWO-bestuurslid voor dit proces te willen inzetten. NWO respecteert zijn keuze en is hem erkentelijk voor zijn inzet in de afgelopen twee jaren.

Meijer verwijst voor een verklaring naar deze tekst op de NWO-site. Aan de Volkskrant liet hij al weten  zijn vertrek bij NWO niet te willen toelichten, naar eigen zeggen 'om de toch al precaire verhoudingen niet te verstoren'. Aan Cursor laat hij in vergelijkbare bewoordingen weten niet nader op zijn vertrek te willen ingaan: “We moeten gezamenlijk het beste voor de toekomst zien te realiseren en de wetenschap is niet bij tegenstellingen gebaat.” Meijer was twee jaar bestuurslid van NWO.

De winnaars van de Spinozaprijs, ook wel gezien als de Nederlandse Nobelprijs, vrezen voor drastische veranderingen in de financiering van de wetenschap. Dat schrijven ze in een open brief. Meijer won de Spinozaprijs zelf ook, in 2001. De veranderingen zijn aangekondigd in de nieuwe wetenschapsvisie van het kabinet. Het gaat vooral om een harde ingreep bij onderzoeksfinancier NWO, die een half miljard euro per jaar verdeelt. NWO moet gaan luisteren naar maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, ministeries en universiteiten. Daarvoor moet de hele organisatie op de schop. Het ‘eilandenrijk’ van NWO wordt nu vooral door wetenschappers van allerhande disciplines bestuurd, maar het kabinet wil daar verandering in brengen.

De brief van de Spinoza-winnaars is gericht aan de bestuurders van de Nederlandse universiteiten, die vandaag vergaderen over de wetenschapsvisie van het kabinet. Het is “cruciaal” dat wetenschappers een leidende rol spelen in het beleid van NWO, schrijven ze. “Wij waarderen de intenties in de beleidsvisie van het ministerie van OCW zeer, maar het is onze vaste overtuiging dat deze goede voornemens schipbreuk zullen leiden als deze niet worden gerealiseerd en gedragen door erkende vertegenwoordigers van de wetenschap zelf. Dit geldt in zeer bijzondere mate voor de organisatie van NWO.”

Ze krijgen steun van de Jonge Akademie, een genootschap van jonge topwetenschappers dat aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen is verbonden. Die heeft ook een brief gestuurd. “We zijn van mening dat wetenschappers uiteindelijk de doorslag moeten blijven geven bij NWO. Alleen dan is de onafhankelijkheid van NWO gewaarborgd”, schrijven ze.

“Dit unanieme geluid duidt op grote betrokkenheid van de topwetenschappers in Nederland bij de wetenschapsvisie, maar ook op zorg”, aldus initiatiefnemer Peter Hagoort, hoogleraar cognitieve neurowetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Wetenschapsorganisaties blijken alleen goed te werken “als deze ook door wetenschappers ingericht en bestuurd worden”, stelt hij.

De wetenschappers willen best erkennen dat er iets aan NWO kan verbeteren. Zo mag het allemaal wel wat flexibeler en zijn de schotten tussen de verschillende wetenschapsgebieden misschien te hoog. Maar daarvoor hoeft niet de hele organisatie overhoop, zoals KNAW-president Hans Clevers bij verschijnen van de wetenschapsvisie al zei.

De herziening van NWO vraagt om een wetswijziging, maar het kabinet wil daar liever niet op wachten, blijkt uit de visie: “Voorafgaand aan deze wijziging wordt zoveel als mogelijk binnen de bestaande wettelijke kaders gewerkt in de nieuwe structuur en met de nieuwe werkwijze in een doen-alsof-fase.”

Vrijwel alle laureaten hebben hun naam onder de open brief gezet, waaronder voormalige KNAW-presidenten Robbert Dijkgraaf en Frits van Oostrom en de huidige president Hans Clevers. Ook Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft staat ertussen. De vier ontbrekende laureaten zijn minister geworden (Ronald Plasterk) of zitten in het buitenland.