Een artikel van Nature doorsturen aan een collega of een familielid? Nu mag dat eigenlijk niet, laat staan dat je het artikel ergens online mag zetten. Binnenkort mag het wel en kunnen buitenstaanders het artikel gewoon online lezen. De uitgever maakt dit mogelijk voor alle tijdschriften die tot Nature behoren en vijftien andere.

Het begint dus nog altijd bij abonnees: zij kunnen de artikelen delen. Ook honderd geselecteerde tijdschriften en blogs mogen de links verspreiden. Buitenstaanders kunnen niet zelf in de archieven gaan grasduinen. 'This sharing is intended for personal, non-commercial use', schrijft Nature.

Niet iedereen zag dit aankomen. De bibliotheek van Wageningen Universiteit heeft net het digitale Nature-archief van 1950 tot 1994 gekocht, meldt universiteitsblad Resource. Als het makkelijker wordt om artikelen te delen, is dat archief minder waard.

De dure abonnementen op wetenschappelijke tijdschriften zijn universiteiten en overheden een doorn in het oog. Als onderzoek met publiek geld is uitgevoerd, zouden de resultaten ook vrij toegankelijk moeten zijn, is steeds vaker de gedachte. Open access moet de norm worden, vinden bijvoorbeeld onderzoeksfinancier NWO, universiteitenvereniging VSNU en het ministerie van OCW. Wat Nature doet, beantwoordt daar nog niet aan.

De omslag naar open access zorgt voor wrijving met de grote uitgeverijen. Het Duitse Springer ging onlangs overstag, maar Reed Elsevier wil er nog niet aan en dus zijn de onderhandelingen over de abonnementen van universiteiten met die uitgeverij in een patstelling beland. Universiteitskrant Observant schrijft over de zorgen van vooral medisch-biologische wetenschappers nu duizenden tijdschriften, waaronder The Lancet en Cell, vanaf volgend jaar niet meer toegankelijk zullen zijn, omdat het abonnement nog niet is verlengd.