“Nu bekend is dat de Amerikaanse overheid alles van ons weet, halen nog veel mensen hun schouders op”, aldus Appelbaum. ”Maar over tien of twintig jaar zijn het de Russen of Chinezen die over deze informatie beschikken.” En dan piept men in het westen wel anders, denkt hij.

De enige manier waarop kleinere spelers op het wereldtoneel, zoals Nederland, enigszins gevrijwaard kunnen blijven van die digitale almacht, is door ‘vrije’ soft- en hardware te ontwikkelen zonder op verzoek van de inlichtingendiensten ingebouwde achterdeurtjes in de beveiliging. “In de strijd om surveillance verliest de burger uiteindelijk. Alleen met systemen die de anonimiteit van de gebruiker waarborgen, of het tenminste mogelijk maken om te zien wanneer iemand je afluistert, kunnen de democratische vrijheden worden gered.”

Computerwetenschapper, hacker, journalist en activist. Jacob Appelbaum is het allemaal. Hij werkt samen met mensen als Julian Assange (Wikileaks) en klokkenluider Edward Snowden. Sinds enige tijd woont de Amerikaan in Berlijn, van waaruit hij meewerkt aan de onthullingen in Der Spiegel over de praktijken van de Amerikaanse inlichtingenorganisatie NSA - zoals het feit dat de mobiele telefoon van Bondskanselier Angela Merkel door de Amerikanen werd afgeluisterd.

In eigen land kan hij inmiddels niet prettig meer leven, omdat hij voortdurend wordt lastiggevallen door de autoriteiten. Dat hij internationaal een grote naam is, wordt bevestigd door de camera’s van de BBC die zijn optreden in het Auditorium filmen. “Voor de onthullingen van Snowden werden we beschouwd als een stelletje zonderlingen. Gelukkig wordt er nu wel naar ons geluisterd.”

In zijn pleidooi schuwt Appelbaum controversiële vergelijkingen niet. Zo vergelijkt hij de manier waarop Amerikaanse multinationals samenwerken met de inlichtingendiensten met de gelijkschakeling van Duitse bedrijven onder het Naziregime. Zo erg als onder Hitler is het nog niet, haast hij zich te zeggen. Maar ook nu al overschrijdt de Amerikaanse overheid alle grenzen door met drones aanslagen te plegen die slechts zijn gebaseerd op metadata - wie met wie belt. “Ze kennen niet eens de naam van het doelwit.”

Het openbaren van dergelijke praktijken is essentieel om ervoor te zorgen dat we niet verder afglijden naar een digitale dictatuur, vindt Appelbaum. Hij richt zich dan ook rechtstreeks tot het publiek, met veel informaticastudenten. “Jullie hebben het voorrecht dat je hier iets aan kunt doen. Door het ontwikkelen van veilige computersystemen, maar ook door bijvoorbeeld te gaan werken bij grote bedrijven. Mocht je erachter komen dat die foute dingen doen, wees dan net als Edward Snowden zo moedig om dat naar buiten te brengen. Daarmee bewijs je de mensheid een dienst.”

Het symposium Security in Times of Surveillance werd georganiseerd door het Eindhoven Institute for the Protection of Systems and Information, Ei/PSI. Behalve Jacob Appelbaum spraken onder meer ook security-onderzoeker Rop Gonggrijp en Europarlementarier Marietje Schaake.