Ook topstudenten met weinig geld moeten een excellentietraject kunnen volgen, vinden de drie partijen. Daar zijn ze niet gerust op, want minister Bussemaker maakt het vanaf september 2014 mogelijk om meer geld te vragen voor excellentietrajecten of honoursprogramma’s. Opleidingen mogen tot twee keer het wettelijk collegegeldtarief in rekening brengen.

Dat excellent onderwijs meer geld kost, begrijpen PvdA, SP en D66 wel. Maar de partijen hebben liever dat het ministerie daar extra miljoenen voor uittrekt, zodat studenten zich niet door financiën hoeven te laten tegenhouden. Maar volgens minister Bussemaker is daar geen geld voor. Studenten kunnen bovendien een beroep doen op financiële steun uit het profileringsfonds van hun instellingen, schrijft de minister. De angst van D66 voor een “excellentieboete” wuift ze weg. Wel gaat ze goed in de gaten houden dat het onderwijs in die speciale programma’s ook echt een meerwaarde heeft.

De PvdA wijst er verder op dat de Tweede Kamer een motie heeft aangenomen waarin staat dat topopleidingen geen extra geld mogen vragen, tot duidelijk is wat de effecten zijn van het afschaffen van de basisbeurs. Waar komt dit experiment dan ineens vandaan, vraagt Kamerlid Mohammed Mohandis zich af.

Simpel, antwoordt de minister. De bewuste motie van Mohandis gaat over opleidingen en aan dit experiment mogen alleen excellentietrajecten meedoen. Studenten kunnen dus altijd kiezen voor het reguliere onderwijsaanbod van hun studie. Daarnaast: het is een experiment. Mochten de gevolgen voor de toegankelijkheid groter zijn dan verwacht, dan kan de minister het experiment altijd weer beëindigen.

Het plan van Bussemaker komt voort uit de prestatieafspraken tussen het ministerie en onderwijsinstellingen. Daar staat onder andere in dat meer studenten moeten meedoen aan een excellentietraject. Minstens vijf procent, maar sommige instellingen leggen de lat een stuk hoger.

Dat kost allemaal geld, dus willen universiteiten en hogescholen meer collegegeld vragen aan de excellente studenten die gebruik maken van het toponderwijs. Anders wordt het allemaal erg moeilijk te betalen, helemaal nu de speciale startsubsidies voor dergelijke trajecten aflopen. Bussemaker wilde dit verhoogde collegegeld tot verdriet van de instellingen nog niet in de wet zetten, maar kondigde voor de zomer wel het experiment aan.

De precieze contouren van de regeling worden duidelijk als de minister de uitwerking naar de Tweede Kamer stuurt.