- Onderzoek
- 31/10/2013
Minder stress voor kind en ouders
Het is een nachtmerrie voor aanstaande ouders: je kind wordt te vroeg geboren en moet nog weken in een couveuse doorbrengen, volgeplakt met elektroden en via een wirwar van draadjes verbonden met monitoren. Promovenda Sibrecht Bouwstra ontwierp creaties die deze ervaring minder stressvol maken voor kind én ouders.
De overlevingskans van te vroeg geboren baby’s is de afgelopen decennia fors toegenomen. Dat is maar goed ook, want het aantal baby’s dat voortijdig ter wereld komt, neemt in Nederland eveneens significant toe. Dat komt onder meer doordat er steeds meer tweelingen worden geboren door ivf-behandelingen en het feit dat vrouwen op latere leeftijd moeder worden. En tweelingen komen vaker te vroeg en met een laag geboortegewicht ter wereld.
In Nederland behandelen we baby’s die vanaf de 24ste week geboren worden actief, vertelt ontwerpster Sibrecht Bouwstra. Vanaf dat moment hebben ze, dankzij de huidige medische kennis en middelen, kans om te overleven. Maar zo’n vroege start blijft vaak niet zonder negatieve gevolgen. “Te vroeg geboren kinderen hebben later een grotere kans op onder andere leer- en gedragsproblemen.”
Om problemen op de langere termijn te voorkomen, is het van groot belang dat de baby zich op de Neonatale Intensive Care Unit (NICU) zo goed mogelijk ontwikkelt. Dat is een probleem, want een couveusebaby begint niet alleen met een achterstand, maar in zijn eerste weken op de NICU wordt het troostende (lichamelijke) contact met zijn ouders ook nog eens bemoeilijkt door de omstandigheden -zoals de plakelektrodes en draadjes waarmee zijn lichaamstemperatuur, hartslag, ademhaling en zuurstofgehalte in het bloed in de gaten worden gehouden. Dat alles levert stress op die een normale ontwikkeling van het kind in de weg zit.
“Lichaamscontact met een ouder neemt stress weg en heeft een positief effect op het kind”, zegt Bouwstra. “Daarom wordt tegenwoordig ook aan buidelen gedaan: daarbij wordt de baby op de borst van een ouder gelegd voor huid-op-huidcontact.” Alle plakkers en draadjes zitten daarbij uiteraard in de weg, nog afgezien van de traumatische aanblik die zo’n volgeplakte baby voor de ouders biedt.
Een van Bouwstra’s promotoren, prof.dr. Sidarto Bambang Oetomo, is neonatoloog in het Máxima Medisch Centrum en deeltijdhoogleraar bij Industrial Design. “In zijn intreerede in 2008 stelde hij voor om de levensomgeving van de NICU te verbeteren door stressfactoren voor de baby’s weg te nemen, zoals het monitorsysteem met plakkers”, vertelt Bouwstra. In die context ontwierp ze voor haar afstudeerproject de eerste versie van wat het ‘Smart Jacket’ zou gaan heten - een vrolijk en comfortabel babypakje waarin elektrodes voor draadloze elektrocardiografie zijn verwerkt (om de hartslag in de gaten te houden) en in de toekomst mogelijk nog andere sensoren. Als promovenda bij Industrial Design en het Máxima Medisch Centrum werkte ze dat concept verder uit.
Terwijl Bouwstra bezig was met het Smart Jacket dacht ze ook na over hoe de hechting tussen ouder en kind verder bevorderd kan worden. Na interviews met ouders in het NICU besloot ze speciaal voor de ouders een monitordisplay te maken die de lichaamssignalen van het kind weergeeft. “Met name de hartslag en ademhaling hadden potentie om het gevoel van verbondenheid te vergroten en handvatten aan te reiken voor interactie. En omdat de display dichtbij ouder en kind gebruikt wordt, was comfort een belangrijk aspect bij het ontwerpproces. Net als bij het Smart Jacket.”
De ontwerpster maakte vier prototypes die de hartslag en ademhaling van de baby zichtbaar of voelbaar maken voor de ouders: een dekentje met magnetisch aangedreven ronddraaiende kralen, een app voor de smartphone, een dekentje dat met pulserend ledlicht het ritme van hartslag en ademhaling aangeeft, en tot slot een soort kruising tussen een knuffel en een kussentje. Dat laatste voorwerp werkte Bouwstra later uit tot het ‘close-to-you’-concept. “Je kunt als ouder de hartslag en ademhaling van je kind voelen door het voorwerp in de hand te nemen of tegen je aan te houden. Het concept leent zich in principe ook voor het doorgeven van de lichaamstemperatuur van de baby.”
Uit een evaluatie met proefpersonen -uitgevoerd bij Industrial Design zonder echte baby’s, maar met een pop in een couveuse en een elektronisch gesimuleerde hartslag en ademhaling- kwam volgens Bouwstra naar voren dat het lichtgevende dekentje minstens zoveel potentie had als het ‘close-to-you’-concept. Inclusief het Smart Jacket brengt dat het totaal op drie aansprekende ideeën, waarvan je zou hopen dat ze binnenkort ook daadwerkelijk op de NICU beschikbaar zijn.
Zo ver is het echter nog niet en dat kan ook nog wel even duren, vreest de ontwerpster. “Je moet ervan uitgaan dat het wel tien jaar duurt om zo’n vinding in een medische omgeving gerealiseerd te krijgen. Voor het Smart Jacket hebben we al wel een workshop gehouden met allerlei belanghebbenden om te kijken hoe het concept op de markt gebracht kan worden. In ieder geval wordt deze onderzoekslijn binnen de TU/e voortgezet.” Zelf zal ze daar niet bij zijn, zegt ze. “De volgende stappen liggen op het gebied van validatie en businessprocessen. Ik ga liever op zoek naar een nieuwe uitdaging als ontwerper.”
Discussie